YAVUZ SULTAN SELİM (1512-1520)

          I. SELİM (1512-1520)

Yavuz Sultan Selim

•      Babasını tahttan deviren tek padişahtır.

•      İlk Celali isyanı, I. Selim devrindedir.

•      I. Selim aynı zamanda ilk Osmanlı halifesidir.

•      KARIŞTIRAN SAVAŞI (1512)

•      Sebep: I. Selim'in  Doğu politikası yetersizliğini bahane ederek babası II.Bayezid’i tahttan indirmek istemesidir.

•      Savaşı Yavuz kaybettiği halde Yeniçerilerin desteği ile Yavuz Selim padişah olmuştur.

Yavuz Selim'in seferleri

•     I. SELİM'in DOĞU SİYASETİ

•      İzlenen politikanın amacı

1. Şii mezhebini Anadolu’da yayılmasını engellemek
2. Doğu Anadolu’da hakimiyeti kalıcı hale getirmek

Türk tarihinin en büyük mücadelesini veren iki hükümdar Yavuz Sultan Selim ve Şah İsmail

•       I. Selim'in Doğu Seferi

•      Bu seferde Çaldıran ve Turnadağ olmak üzere iki savaş vardır.

•      ÇALDIRAN SAVAŞI SONUÇLARI

1. Doğu Anadolu Osmanlı hakimiyeti altına alındı.
2. Önemli ölçüde şiiliğin yayılması önlendi.
3. Tebriz-Bursa İpek yolu kontrol altına alındı.

       Not: Savaşta ateşli silahların kullanılması zaferi getirmiştir.

           TURNADAĞ SAVAŞI

•      Neden: İran Seferinde yardım çağrılarına itibar edilmemesi

•      Sonuç:

1. Dulkadir Beyliği Osmanlılara bağlandı.
2. Osmanlı Memluklularla sınırı komşusu olur.
3. Böylece Anadolu Türk siyasi birliği sağlandı.

 

Dulkadiroğulları'nın alınmasıyla Anadolu Türk birliği sağlandı

•      MISIR SEFERİ (Memluk Seferi)

•      Nedenleri

1. Türk-İslam liderliği mücadelesi
2. Halifeliğin alınmak istenmesi
3. Baharat Yolu’nun kontrol altına alınmak istenmesi

•      Mercidabık ve Ridaniye Savaşları sonucunda;

• Mısır, Lübnan, Suriye, Hicaz ve Filistin ele geçirildi.

• Venediklilerin Kıbrıs adası için Memluklulara verdikleri vergi Osmanlılara ödenmeye başlandı.
• Baharat Yolu denetimi sağlandı.   (Coğrafi Keşifler nedeniyle beklenen kazanç elde edilemedi.)
• Halifelik makamı Osmanlıların eline geçti. (Böylece Osmanlı devleti teokratik özellik kazandı.

II. BAYEZİD (1481-1512)

•      II.BAYEZİD          (1481-1512)

Fatih'in oğlu II. Bayezid

•      Yükselme devrinde fazla fetih yapılamaması nedeniyle  «duraklama» devri de denir.

•      Cem Sultan olayı nedeniyle Papalık’a yıllık 45.000 altın ödemek durumunda kalmıştır.

•      Şiirlerinde «Adli» mahlasını kullanmış, kendisinin «veli» veya «sofu» lakabı vardır.

Fatih'in diğer oğlu Cem Sultan

•      CEM SULTAN OLAYI:

•      II. Bayezid ve Cem Sultan arasında taht kavgası yaşanmıştır.

•      Cem Sultan Bayezid’e yenilmiştir.

•      Bir süre sonra yeniden Anadolu'ya gelen Cem Sultan tekrar taht mücadelesine girişmiş, ancak yine başarısız olarak, bu defa da Rodos adasına kaçarak, buradaki SAİNT JEAN ŞÖVALYELERİNE sığınmıştı.

ü  Böylece Cem Sultan’ın tutumu bu sorunu iç sorunken dış sorun haline getirmiştir.

      

             Aşağıda" Cem Sultan İsyanı" hakkında detaylı bilgiyi dinleyebilirsiniz.

ü  BOĞDAN SEFERİ: 1484

ü  Kili ve Akkirman alınmış böylece Balkan toprakları ile Kırım arasındaki karayolu bağlantısı sağlanmış ve Karadeniz’in bütün batı sahili ele geçirilmiştir. 

Kili ve Akkerman

ü  OSMANLI VENEDİK MÜCADELESİ

ü  Taraflar: Osmanlı ve Venedik

ü  Sebep: Venedikliler Mora halkını Osmanlılara karşı isyana teşvik ediyorlardı.

ü  Sonuç: İnebahtı, Modon, Koron ve Navarin kaleleri Osmanlılara geçti.

ü  Önemi:

        1. İnebahtı’nın alınması ile Osmanlılar Adriyatik Denizi’nde önemli bir askeri üs elde ettiler.

        2. Osmanlı topu ilk defa denizde  kullandı.

 

Endülüs (İspanya) Müslümanlarına yardım edildi.

•      II. BAYEZİD’İN MÜSLÜMAN VE YAHUDİLERE HİZMETİ

•      İspanya’daki Müslüman ve Yahudiler büyük bir baskı altındaydılar.

•      II.Bayezid, Kemal Reis idaresindeki bir donanmayı İspanya’ya yolladı.

•      Donanma Müslümanları Kuzey Afrika’ya, Yahudileri Selanik ve İstanbul’a taşıdı. (1505)

•      OSMANLI- MEMLUK İLİŞKİLERİ

•      Sebepler: Memlukların Cem Sultan’ı desteklemesi ve Memlukların Dulkadir ve Ramazanoğulları'na saldırması.

•      Sonuç: savaşlar 6 yıl sürdü.(1485-1491).Taraflar birbirine üstünlük sağlayamayınca anlaşma yapıldı.

•      Osmanlı Devleti savaşta aldığı Adana ve Tarsus’u Hicaz bölgesinin vakıf toprağı olduğu için geri vermeyi kabul etti.

 

•      ŞAHKULU İSYANI:1511 Sebep: Şah İsmail’in kışkırtmaları.

•      Sonuç: Osmanlı isyanı zor bastırdı.

•      Önemi: Osmanlı'nın isyanı zor bastırması II.Bayezid'ın   otoritesini sarsmış ve oğulları arasında taht mücadelesi başladı.

II.MEHMET DÖNEMİ (FATİH SULTAN MEHMET ) (1451-1481)

                  II.MEHMET DÖNEMİ (FATİH SULTAN MEHMET ) (1451-1481)

II. Mehmed'in Bellini'ye
yaptırdığı portresi

 II. Mehmed’in Amaçları:

1.      İstanbul’u fethetmek.

2.      Anadolu’yu tek yönetimde birleştirmek.

3.      Karadeniz ticaret yoluna hakim olmak

·        Fatih, Yükselme döneminin ilk padişahıdır. 

·        Babası II. Murat'ın ölümünden sonra devletin başına geçmiştir.

·        Dönemin Vazir-i azam'ı Çandarlı Halil Paşa padişahın önündeki en önemli engeldir. Çandarlı'nın en büyük korkusu İstanbul kuşatması nedeniyle Haçlıların olası bir saldırını önlemekti.

İSTANBUL’UN FETHİ (6 NİSAN-29 MAYIS 1453) 

İstanbul Fethi nedenleri:

1.      Bizans'ın Osmanlı Devleti'nin Anadolu- Rumeli arası asker geçirmesine engel olması.

2.      Bizans'ın, Avrupa devletlerini, Anadolu beyliklerini ve Osmanlı şehzadelerini Osmanlılar aleyhine kışkırtması.

3.      Rumeli’de kesin hâkimiyet için İstanbul’un fethi şarttı.

4.      Osmanlı’nın Rumeli’de Edirne’den, Anadolu’da Bursa’dan yönetilmesi. İstanbul’un fethi ile tek merkezden yönetim sağlanacaktı.

5.      Kara ve deniz ticaret yollarının kesiştiği yerdir.

6.      Hz Muhammed’in hadisinin etkisi

Osmanlı'nın Fetih Hazırlıkları:

Rumeli Hisarı ile Boğazdan geçecek
gemilere korku salmak için inşa edilmiştir.

1.      Bizans’a deniz yoluyla gelebilecek yardımları önlemek amacıyla Anadolu Hisarı’nın karşısına Boğazkesen adı verilen Rumeli Hisarı yapıldı.

2.      Bizans’ın İstanbul dışındaki toprakları alınarak batı ile bağlantısı kesildi.

3.      Surları aşmak için yürüyen tekerlekli kuleler yapıldı.

4.      Kuşatmayı denizden desteklemek için 400 gemiden oluşan donanma hazırlandı.

5.      Edirne’de şahi denen büyük toplar döküldü.

6.      Aşırtma gülleler atacak havan topları yapıldı.

7.      Avrupa’dan gelecek saldırılara karşı Mora ve Balkanlara kuvvet gönderildi.

Edirne'de döktürülen Şahi topları o zamana kadar yapılan en büyük ateşli silahlardır.

Bizans’ın hazırlıkları:

1.      İmparator XI. Konstantin, Katolik ve Ortodoks kiliselerini birleştirmek istedi. Böylece papanın yardımıyla Avrupa devletlerinin desteğini sağlamak istiyordu.

2.      Haliç’in girişi kalın zincirlerle ve eski gemilerle kapatıldı.

3.      Halk silahlandırılıp surlar tamir edildi.

4.      Grejuva (Rum ateşi) adı verilen bir silah geliştirildi.

İstanbul'un Fethi'nin Türk Tarihi Açısından Sonuçları: 

İstanbul Kuşatması

1.      Osmanlı Devleti için yükselme dönemi başladı.

2.      İstanbul Osmanlı Devleti’nin başkenti oldu. 

3.      Boğazlar Osmanlı hakimiyetine girdi.

4.      Karadeniz ticaret yolu Osmanlıların eline geçti.

5.      Türklerin Avrupa’ya yerleşmeleri hızlandı.

6.      II. Mehmet, Fatih unvanını aldı.

7.      Osmanlı’nın Anadolu ve Rumeli toprakları bütünleşti.  

8.      Osmanlıların İslam dünyasındaki saygınlığı arttı. 

İstanbul'un Fethi'nin Dünya Tarihi Açısından Sonuçları:

1.      Büyük surların toplarla yıkılabileceği anlaşılmış ve bu da  Avrupa'da derebey şatolarının yıkılarak Ortaçağ feodalite rejimine son verilmesini sağlamıştır.

2.      Teknolojik alandaki gelişme yönetim alanında değişikliklere yol açmıştır.

3.      İpek ve baharat yolları Türklerin eline geçmiş. Avrupalı denizciler başka deniz yolları aramak zorunda kalmışlar ve böylece coğrafi keşifler başlamıştır.

4.      1058 yıllık Doğu Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla Roma imparatorluğu tarihe karıştı.

5.      İstanbul’un fethinden sonra İtalya’ya kaçan bilginler orada Rönesans hareketini başlattılar.

6.      İstanbul’un fethi Ortaçağ’ın sonu, Yeniçağ’ın başlangıcı olarak kabul edildi.

Fatih’in fetih sonrası izlediği siyaset:

1.      Yönetimi altındaki Hrıstiyanlara hoşgörülü davranarak Ortodoks Kilisesini denetim altına almak

3.      Ortodoks Kilisesini Katolik Kilisesine karşı kullanmak

4.      Balkanlarda yapılacak fetihlerde Rumlardan destek sağlamak amacıyla Ortodoks Kilisesinin varlığı devam ettirilmiştir.

 

Ortodoks kilisesinin merkezi İstanbul'dur.

Balkanlar ve denizlerdeki genişleme

Fatih’in Bizans ile akrabalık bağı olan Mora ve Trabzon’u fethetmesinin önemi ve sonuçları nelerdir?

Bizans denilen Doğu Roma imparatorluğunu yeniden diriltilmesinin önüne geçilmiştir.

Fatih Sultan Mehmed döneminde Rumeli (Balkanlar)’da yapılan fetihler ;

Sırbistan,                Mora,              Eflak,  

Boğdan,                  Bosna,            Hersek,

Arnavutluk,             İtalya,              Atina  

Fatih Sultan Mehmed döneminde Anadolu’da Gelişmeler;

·         Amasra Cenevizlilerden alınmıştır.

·         Sinop İsfendiyaroğulları beyliğinden alınmıştır.

·         Trabzon Rum İmparatorluğu’na son verilmiştir.

·         Karamanoğulları beyliğinden Konya ve çevresi alınmış, Karamanlılar Niğde çevresine çekilmişlerdir.

·         Doğu Anadolu hakimiyeti için Akkoyunlu devleti ile Otlukbeli savaşı yapıldı.

Otlukbeli Savaşı 1473

Otlukbeli Savaşı nedenleri:

1.      Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın Osmanlılara karşı kullanmak üzere Venediklilerden ateşli silahlar almak istemesi

2.      Uzun Hasan anne tarafından Trabzon Rum imparatoru soyundan geldiği için Trabzon kousunda söz sahibi olmak istemesi

3.      Doğu Anadolu egemenlik mücadelesi

Otlukbeli Savaşı Sonuçları:

1.      Akkoyunlu Devleti yıkılma sürecine girdi. Akkoyunlu devleti yerine Safevi devleti kurulacaktır.

2.      Osmanlı Anadolu’daki en büyük rakibini ortadan kaldırmıştır.

Fatih Sultan Mehmed döneminde Denizlerde Gelişmeler

ü  Kırım’ın alınması ile Osmanlı Devleti Karadeniz’i Türk gölü haline getirmiştir. Kırım Hanı ile varılan anlaşmaya göre Kırım Osmanlı’ya vergi ödemeyecek ama Balkanlarda yapılan fetihlerde ordusunu Osmanlı emrine verecekti. Böylece Kırım Osmanlı yönetimine alınmıştır.

ü  Fatih Döneminde Alınan Adalar:

·         Gökçeada,  Taşoz,  Bozcaada,  Limni, Midilli, Semadirek, Eğriboz adaları alınarak Ege denizinde egemenlik kuruldu.

·         Zenta, Kefalonya,  Ayamavra adaları ele geçirilerek Adriya denizinde güç kazanıldı.

ü  Otranto seferi: Fatih’in amaçlarından biri de İtalya’yı fethetmekti. Bu nedenle Gedik Ahmet Paşa kumandaında bir donanmayı Otranto’yu fethetmekle görevlendirmişti. Ancak Fatih’in aniden ölmesi nedeniyle sefer yarıda kalmıştır.

Fatih dönemi diğer çalışmaları

1.      Kapalıçarşı inşa edildi.

2.      Topkapı Sarayı inşası başladı.

3.      Osmanlı’nın en önemli medreselerinden biri olan Sahn-ı Seman medresesi kuruldu. Bazılarınca bu medrese İstanbul Üniversitesinin temeli sayılır.

4.      Kırım ve İstanbul fethiyle devlet kasası dolmuş bu de Fatih döneminde ilk defa altın metalinden para bastırılmıştır.

5.      İstanbul bilim ve kültür merkezi haline getirilmeye çalışılmıştır. Bunu en önemli göstergesi Fatih’in kendi portresini Bellini’ye yaptırması ve Leonardo da Vinci’nin İstanbul’u ziyaret etmesidir.

6. Kanunname-i Al-i (aile) Osman'da "Kardeş Katli"ni yasalaştırarak devletin merkezi gücünü sağlamlaştırmak istemiştir.