İNSAN'IN YARATILIŞI VE ATEŞİN İNSANA VERİLMESİ

İnsanın Yaratılış Mitolojisi ve İnsana Ateşin kullanımının bahşedilmesi

• Titanlardan İapetos’un dört oğlu vardır. Bunlardan Menoitos ve Atlas Zeus’a isyan eden Titanlardan oldukları için cezalandırıldılar. Menoitos, Erebos (karanlık) ‘a gönderilir. Atlas ise güneşin battığı yer olan Hesperides perilerinin önünde omuzlarına gökkubbesi yüklenerek ayakta bekleme cezası verildi. Diğer kardeşler olan Prometheus ile Epimetheus’un yazgıları çok farklı gelişmiştir.
• Prometheus; Baştanrı kabul edilen Zeus onu Olympos’a (tanrıların oturduğu dağ) ölmezler arasına kabul etmişti. Fakat Prometheus, Zeus, kendi ırkını cezalandırdığı için kin duyuyordu. Çok sonraları tanrıları reddedecek ve dünyaya bela olacak insanları yaratarak Titanların intikamını alamaya çalışacaktı.
• Prometheus ilk insanı balçıkla yarattı. Balçığı kendi gözyaşı ile yoğurarak doğanın en aciz yaratığı olan insana ateşi kullanmayı ve madenlere hükmetmeyi öğretmeyi düşündü.
• 

Prometheus kartal tarafından işkence gördü. Christian Griepenker (1839-1916)

• Mekone Olayı: Prometheus, Zeus’u insanlar için aldatmıştı. Prometheus, kurban töreni sırasında kurbanı ikiye bölerek öküz derisinin altına hayvanın işkembesine sarılmış etleri, öbür tarafa da içyağına sarılmış kemikleri yerleştirdi. Zeus’a kendi payını seçmesini istedi. Durumu anlayan Zeus duruma hiddetlenmiş ve ateşin insanoğluna verilmesini yasakladı.
• Kendisi tarafından cezalandırılan insanoğlu için Prometheus içi oyuk ve tutuşturulabilir bir özle kapalı olan narthex (şeytantersi) 1 denilen bitkiden  dal alarak Lemnos adasında Hephaistos (tanrıların silahlarını yapan tanrı) ‘un alev fışkıran ocağından bir kıvılcım çalarak ilahi armağan olarak insanlara verdi.

(1) Azra Erhat, Hesiodos Eseri ve Kaynakları,çev.Azra Erhat ve Sabahattin Eyüboğlu (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları,1977), 149’da narthex diye geçer. Narthex şeytantersi bitkisinin onlarca türünden biridir.

• Başka bir mitte ateşin insana verilmesi şöyle anlatılır: “Güneş tekerleği”nden ateşin tohumlarını çalan Prometheus şeytantersi bitkisinin gövdesi içinde saklayarak insana teslim eder.
• İnsanoğlu ateşin yardımıyla daha iyi şartlarda yaşamaya başladı. Yiyeceği etleri pişiriyor, soğuk gecelerde ısınıyor, karanlıkta aydınlanabiliyordu. Acizliğini unutan insanoğlu kendini tanrılara denk görmeye başlamıştı.
• Başka bir mitte Prometheus’un kardeşi Epimetheus ile birlikte canlıların yaratılışyla ilişkilendirilirler. İnsanların yaratılma durumu gerçekleşeceği an gelince tanrılar toprak ve ateşe biçim vererek insanı şekillendiriyorlardı.Işığa kavuşturulacakları an yaklaşınca gerekli olan güçlerin dağıtımı görevi Prometheus ve Epimetheus’a verildi. Epimetheus, bu görevi tek başına yapmak konusunda kardeşine ısrar etti. Fakat Epimetheus dağıtma işinde hata yapmış bütün güçleri hayvanlara dağıtmıştı. Bu durum karşısında zor durumda kalan insanoğlu çiğ meyve ve kanlı etle beslenmeye başladı. Ateşi kullanmayı bilmeden, mağarada yaşamaya başladı.
• Bu duruma üzülen Prometheus insanları daha iyi yaşatabilmek için Hephaistos ve Athena’nın sanatlar bilgisi ve ateşi çalarak insana armağan eder. 
• Daha iyi şartlarda yaşamaya alışan insan henüz şehirler kuramamıştı. Devlet sanatını bilmedikleri için insanlar sürekli kendi aralarında mücadele ediyorlardı. Devlet bilgisi sadece yüce Zeus’taydı. Daha sonraları Zeus, oğlu Hermes (haber ulaştıran tanrı) aracılığı ile insana yüce değerler, adalet ve saygı erdemlerini ulaştırdı.
• Zeus, ölümlüleri ve onların yaratıcılarını cezalandırdı. Özel olarak Hephaistos’a hazırlattığı Pandora’yı insanlara gönderdi (İleride anlatılacak). Zeus, Prometheus’u ise çelikten zincirlerle, Kaukasos dağına bağlatacaktı. Ekhidna ( kadın başlı yılan) ve Typhon (Gaianın oğlu olup yüzbaşlı ve yılan ayaklı)’un çocukları olan bir kartal her gündüz gelip Prometheus’un ciğerlerini deşip yiyordu. Geceleyin ciğerleri iyileşen Prometheus’un ciğerlere kartalın ziyafeti tekrarlıyordu.
• Kahraman Herakles, Kaukasos dağından geçerken kartalı öldürdü. Herakles’okuyla yaralanmış olan ve acı çeken Kentauros ( yarı at yarı insan) Kheiranacıdan kurtulmak için ölmek istedi fakat ölümsüz olduğu için ölümsüzlüğü kabul edecek birini bulması gerekti. Prometheus, onun yerine ölümsüzlüğü seçti. Bu durumu Zeus Titan Prometheus’un ölümsüzlüğünü onayladı.
• Zeus’un bunu onaylamasında Prometheus’un Zeus’a gerçekleşecek kehaneti söylemesi etlili oldu. Buna göre, Zeus’a Thetis’ten doğacak çocuğunun kendisinden daha güçlü olacağını ve kendisini devireceğini bildirdi. Bunu öğrenen Zeus, Thetis’i doğum yapmadan yutmuş ve kendi alnından Athena’yı Hephaistos yardımıyla çıkarmıştır. Böylece Zeus kendi egemenliğini sağlamlaştırırken Prometheus’u da  tekrar ölmezler arasına almıştır.