DEĞİŞEN DÜNYA DENGELER

 

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ

·         Avrupa’da Din Savaşlarından Modern Devlete

·         Avrupa'da, Reform hareketleri sırasında Prostestanlar ile Alman imparatoru arasında

·         Augsburg (Ogsburg) antlaşması yapıldı (1555). Bu antlaşma ile Protestan mezhebi ve kilisesi Almanya’da resmen tanınmıştır.

·         OTUZYIL SAVAŞLARI (1618-1648)

·         Augsburg, Habsburglarla Protestanlar arasında mücadele devam etti. Augsburg Antlaşması’na rağmen Avrupa’da barış hakim olmamış papanın kışkırtmasıyla katolikler protestanlara yaşam hakkı vermek istememesi üzerine tekrar din savaşları başlamıştır.

·         Nedenleri;

1.       Habsburg hanedanının yayılma siyaseti

2.       Bazı Alman prenslerinin Protestanlık hareketini desteklemeleri

·          Protestan-Katolik dini çatışması olsa da, savaşa katılan büyük devletler siyasi çıkarlar için savaşmışlardır.

·         Katolik devlet olmasına rağmen Fransa’nın  ve diğer protestan devletlerinin baskısıyla katolik Alman, Avusturya ve İspanya yenildi.

·         Westphalia Antlaşması (1648)

1.       Kilisenin gücü sınırlandırılır.

2.       Kutsal Roma Germen İmparatorluğu parçalanır.

3.       Hollanda, Portekiz ve İsviçre bağımsız oldu.

Westphalia Antlaşması sonrası Avrup

·         Önemi

1.       Bu antlaşma modern diplomasinin başlangıcı kabul edilir.

2.       Kilisenin etkisinin azaltılmasıyla birlikte modern devletler ortaya çıktı.

3.       Protestanlık hareketi güçlenmiştir.

 

·         Osmanlı Devleti, Avrupa’nın iç savaşından neden faydalanamadı?

........................................................................................................................................

 

·         17. ve 18. yüzyılda Osmanlı ve Avrupa’da Denizcilik Faaliyetleri

·         Coğrafi keşiflerle birlikte önce İspanya ve Portekiz ardından Fransa, İngiltere, Hollanda deniz güçlerini artırmışlardır.

·         İngiltere, İspanya’yı mağlubiyete uğratarak deniz hakimiyetinde ön plana geçmişti.

·         İngiltere, kurduğu «İngiliz Doğu Hindistan Şirketi» vasıtasıyla  sömürgeciliğe adım atmış daha sonra  Hollanda  «Doğu Hindistan Şirketi»ni kurarak  deniz aşırı sömürge düzenlerini kurmuşlardı.

·         Sömürgecilik yarışında Avrupa devletleri aralarında mücadele etmişlerdi. Bu sefer İngiltere Hollanda’yı yenerek Uzak Asya’da  egemen güç haline gelmişti.

Coğrafi Keşifler sonucunda Dünya

        

OSMANLI DENİZCİLİĞİ

·         Osmanlı  gemiciliğinde;

1.       Birinci dönem; Devletin kuruluşundan 17. yy sonuna kadar devam eder. Genelde kürekli gemi kullanılır.

2.       İkinci dönem; 19. yy ın sonuna kadar devam eder. Yelkenli gemi kullanılır.

Kürekli gemi (Kadırga) temsili

·         Birinci dönemde kullanılan KADIRGA denilen kürekli gemiler. Bu döneme damgasını vuran Barbaros Hayreddin Paşa’dır.

 

 

Yelkenli gemi (Kalyon) temsili

·         Avrupalı devletler coğrafi keşifleri KALYON denilen yelkenli gemilerle yaptılar.

·         Girit Savaşı’nın uzun sürmesinde (1645-1669)  Kalyonların kadırgalara üstün gelmeleri etkili olmuştur.

·         Bu nedenle Osmanlı zamanla Kalyonlara geçmiştir.

 

Osmanlı denizciliğinin zayıflaması

·         Girit savaşının uzun sürmesi zayıflığın başlangıcı olmuştur.

·         «Çeşme Faciası» ile (1770) Rus donanmasının Çeşme limanına gelerek Osmanlı Donanmasını yakması Osmanlı donanması için dramatiktir.  «Cezayirli Gazi Hasan Paşa», Türk donanmasının tekrar oluşumuna etki etmiştir.

Cezayirli Gazi Hasan Paşa

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ

 

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ

1595-1700 YILLARI ARASI SİYASİ GELİŞMELER

·         Bu dönemlerde Osmanlı Devleti batıda Avusturya, doğuda Safevi (İran) ile savaşırken Anadolu’da da iç isyanlarla uğraşmaktaydı.

 

·         Habsburg Hanedanı: 962 yılında Şarlken’in Kutsal Roma Germen İmparatorluğu tahtına geçmesiyle hüküm sürmeye başlayan ailedir. Bu ailenin yönetiminde Almanya, Avusturya, İspanya ve daha sonraları Macaristan vardır. Bu aile (hanedan) Osmanlıların Avrupa’daki en büyük rakipleriydi.

 

·         Avusturya ile 1590-1606 savaşları

·         Papanın teşvikiyle Osmanlıya karşı Haçlı ittifakı kurulmuş ancak Osmanlı Devleti bu ittifakı 1596’da bizzat III. Mehmet’in komuta ettiği Haçova Meydan savaşında mağlup etmişti. Bu başarıya rağmen on yıl daha devam eden savaşlar sonucunda Zitvatoruk Antlaşması imzalandı.

 

·         Zitvatoruk Antlaşması (1606)

·         I. Ahmet döneminde Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında imzalanan bu antlaşmaya göre;

1.       Osmanlı padişahı Avusturya arşidüküne (kralı) Sezar (Roma İmparatoru)  diyecek.

2.       Avusturya’nın Osmanlı’ya ödediği yıllık vergi kaldırılacak ancak bir defaya mahsus Avusturya Osmanlı’ya savaş tazminatı verecek.

3.       Eğri, Kanije ve Estergon kaleleri Osmanlı’ya verilecek.

·         Zitvatoruk Antlaşması (1606)’nın Önemi

1.       Osmanlı’nın Avusturya karşısında hukuki üstünlüğü sona erdi.

2.       Yeni savaş teknolojisini kullanan Avusturya askeri karşısında Tımarlı sipahilerin yetersizliği görüldü.

3.       Osmanlı Devleti dış siyasette itibar kaybetti.

·         Avusturya ile 1662-1664 Savaşları ve Uyvar Antlaşması (1664)

·         Avusturya, Osmanlı’ya bağlı Erdel’in iç işlerine karıştığı için Fazıl Ahmet Paşa komutanlığında sefere çıkıldı. Osmanlı başarılı olarak Uyvar Antlaşması imzalandı. Buna göre; Erdel üzerinde Osmanlı hâkimiyeti kabul edilecek ve Uyvar Osmanlı’ya verilecek. Ayrıca Avusturya Osmanlı’ya savaş tazminatı ödeyecek.

 

·         Osmanlı-Lehistan (Polonya) ilişikleri

A)      Hotin Seferi ve Antlaşması 1621

·         Osmanlı’ya bağlı Kırım Hanının Lehistan topraklarına akınlarda bulunması ve Lehistan’In Osmanlı’ya bağlı Eflak ve Boğdan’a saldırması II. Osman’ın (Genç) Osman’ın sefere çıkmasına neden oldu.

·         II. Osman’ın askerlerinin söz dinlememeleri ve Lehlilerin barış istekleri karşısında Hotin Antlaşması yapıldı(1621). Buna göre, Kanuni dönemi sınırına ger dönüldü.

·         Bu seferdeki, askerlerin gayretsizliği nedeniyle padişah Genç Osman Yeniçeri Ocağını kaldırmayı düşünöüş ancak bu düşünceyi hayatıyla ödedi.

B) Leh Seferi ve Bucaş Antlaşması 1672,Zorovna Antlaşması 1676

·         Lehistan, Osmanlı’nın himayesindeki Kırım Hanlığına bağlı Kazaklara saldırması üzerine IV. Mehmet döneminde sefere çıkıldı.

·         Sefer sonucunda yapılan Bucaş Antlaşması sonucunda Podolya Osmanlı’ya verildi.Zorovna Antlaşmasında Kamaniçe Osmanlı’ya bırakıldı.

·         Bu antlaşmaların en önemli özelliği Osmanlıların batıdaki en geniş toprağa sahip olduğu antlaşmadır.

 

Osmanlı-Venedik İlişkileri (Girit’in Fethi)

·         Korsan faaliyetlerin artması sonucu Osmanlı donanması, 1645’te Girit’i kuşatmış ve 1669’da Girit Adası tamamen Osmanlı yönetimine geçmişti. Kuşatmanın çok uzun sürmesi Osmanlı askeri gücünün zayıfladığının göstergesi olmuştur.

 

·         Osmanlı Safevi (İran) ilişkileri

·         Osmanlı-İran savaşlarının genellikle nedeni mezhep farklılığı ve Anadolu’nun doğusuna egemen olma mücadelesidir.

·         Amasya Antlaşması (1555) Osmanlı ile İran arasında yapılan ilk antlaşmadır.

·         Osmanlı-İran arasındaki 1577-1590 savaşları

·         İran Şahı Tahmasb’ın ölümü ve yerine gelen II. Şah İsmail’in Osmanlı’ya olumsuz tutumu nedeniyle Osmanlı ordusu İran ordusunu mağlup etmişti.

·         Bu savaşın sonunda  Ferhat Paşa Antlaşması (1590) imzalandı. Buna göre;

·         Osmanlı Devleti; Gence, Tebriz, Karabağ, Gürcistan, Nihavend, Luristan ve Şehrizor’u İran’dan almayı başarmıştır.

 

·         Ferhat Paşa Antlaşması’nın önemi

1.       Osmanlı Devleti doğuda en geniş sınıra ulaşmıştır.

2.       Hazar denizinde donanma kurmuştur.

Ferhat Paşa Antlaşması ile alınan yerler

·         Nasuh Paşa Antlaşması (1612)

·         İran’ın Osmanlı kuvvetlerine yenilmesi üzerine İran şahı Abbas ordusunu modernize ederek Osmanlı topraklarına saldırdı. Osmanlı’nın Avusturya ile savaşta ve Anadolu’da iç isyanlarla uğraşmasının etkisiyle yapılan Nasuh Paşa Antlaşması (1612) ile İran daha önce kaybettiği yerleri geri almayı başardı.

 

·         Serav Antlaşması (16118)

·         Safevilerin (İran’ın) antlaşma gereği iki yüz deve yükü ipeği vermemesi üzerine savaş ihtimali baş gösterince yapılan antlaşmadır. Buna göre İran’ın vereceği deve yükü ipek yarıya indirilir.

 

·         Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639)

·         İran Şahı Abbas, Osmanlı’daki çocuk yaştaki padişahların yol açtığı yönetim boşluğu ve iç isyanlar etkisiyle Irak’ı Osmanlılardan geri almayı başarmıştır.

·         Devlet içinde gücünü sağlamlaştıran IV. Murat, İran üzerine İran üzerine iki sefer yaparak (Revan ve Bağdat seferleri) Irak’ı tekrar fethetmeyi başarmıştı.

·         İran’la yapılan savaşların iki ülke için yarar sağlamaması üzerine Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639) imzalanmıştır. Buna göre;

1.       Zağros dağları sınır olacak

2.       Irak (Bağdat ve Basra) Osmanlı’da kalacak.

3.        Revan ve Azerbaycan İran’da kalacak.

 

·         Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639) önemi

1.       Günümüz İran ve Türkiye sınırı büyük ölçüde belirlendi.

2.       Osmanlı Devleti bu savaşlardan dolayı Avrupa’nın zayıf durumundan faydalanamamıştır.

II. Viyana Kuşatması ve Kutsal İttifak Savaşları

·         II. Viyana Kuşatması

·         Kuşatma nedenleri

1.       Avusturya yönetimindeki Macar lideri Tökeli İmre’nin yardım isteği

2.       Merzifonlu’nun hırsı

·         Yenilgi nedenleri:

1.       Gıda sıkıntısının başlaması

2.       Leh kralının yardıma gelmesi

3.       Kırım Hanının Osmanlı’ya ihaneti

·         Sonuçları:

1.       Osmanlı Devleti Avrupa’da ilk defa ciddi anlamda yenildi.

2.       Osmanlı Devleti savunmaya çekildi.

3.       Osmanlı’ya karşı Kutsal İttifak kuruldu.

 

Kutsal İttifak Savaşları (1683-1699)

·         Osmanlı’ya karşı Avusturya, Lehistan, Venedik, Rusya ve Malta birleşerek saldırırlar. Osmanlı hemen hemen her cephede yenilir.

·         Bu savaşlar sonucunda iki antlaşma yapılır:

a)       Karlofça Antlaşması 1699: Buna göre Osmanlı’nın bazı toprakları üç devlet arasında paylaşılır. Avusturya’ya Macaristan ve Erdel, Venedik’e Dalmaçya ve Mora, Lehistan’a Podolya ve Ukrayna verilir.Böylece Osmanlı ilk defa toprak kaybetti.

b)       İstanbul Antlaşması 1700: Rusya ile yapılan bu antlaşma ile Rusya’ya Azak ve çevresi verilir. Böylece Rusya ilk defa denize açılmış oldu.

Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarında kaybedilen yerler

BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI SİYASETİ (1302-1453) -2

 

OSMANLI SİYASETİ 1302-1453

Kuruluş dönemi padişahları

1.      Osman Bey  (1281-1324)

2.      Orhan Bey (1324-1362)

3.      I. Murat  (1362-1389)

4.      I. Bayezid (1389-1402)

Fetret Devri (1402-1413) Padişahsız dönem

5.      I. Mehmet (1413-1421)

6.      II. Murat (1421-1451)

 

Osman Bey  (1281-1324) Dönemi

·         Babası Ertuğrul Gazi’nin ölümüyle Beyliğin başına geçmiştir.

·         Osman Bey’in ilk dönemlerinde beylik Selçukluların uç beyliği konumundaydı.

·         Türkiye Selçuklularının sultanı III. Alaaddin Keykubat’ın ülkeden sürülmesi üzerine otorite boşluğu oldu.

·         Koyunhisar Savaşı (1302)

ü  Osmanlılarla Bizans arasındaki ilk savaş olup Osmanlı Devleti bağımsız duruma gelmiştir.

ü  Bu savaştan sonra Bizans’a karşı gaza ve cihat siyaseti devam ettirilmiştir.

Resim 1: Koyunhisar savaşının temsili resmi

·         Osman Bey döneminde Söğüt, Karacahisar, Yarhisar, Bilecik ve İnegöl de alınmıştır. Beyliğin merkezi Bilecik yapıldı. Köprühisar ve Yenişehir de ele geçirilmiştir.Bu fetihlerde “kılıç hakkı” uygulanmıştır.

·         Bileceğin alınmasının önemi: Burada yer alan emir madeninin işlenerek silah yapımında kullanılması

·         Kılıç hakkı nedir? Fethedilen toprakların fethedenlere verilmesi uygulamasıdır.

·         Osman Bey Osmanlı’nın kurucusu olup ilk padişahıdır.

·         Bu dönemde Osmanlıların ilk parası bastırılmıştır.

 

·         Beyliğin Kısa Sürede Büyüme Nedenleri

1.      Coğrafi konumunun elverişli olması

2.      Zayıf bir durumda bulunan Bizans’a komşu olması

3.      Balkanlarda siyasi birliğin olmaması

4.      Gelişmesini sürdürürken Türkmen beylikleri ile ilk dönemde mücadeleye girişmemesi, onlarla iyi geçinmesi

5.      Bizans’a karşı sürdürülen fütuh (fetih hareketleri) gaza ve cihad anlayışına dayandığı için hem diğer Türkmen beyliklerinden hem de Ahilerden destek alınması

6.      Beyliğin güçlü merkezi otoriteye önem vermesi

7.      Avrupa’da Yüzyıl Savaşları’nın yaşanıyor olması

8.      Adil ve hoşgörülü bir yönetimin uygulanması (İstimalet politikası)

9.      Fethedilen yerlere Türkmenlerin yerleştirilip kalıcı bir egemenlik kurulması (İskan Siyaseti)

10.  Ahilerin desteğinin alınması

 

·         ORHAN BEY DÖNEMİ(1324-1362)

·         Bursa’nın Fethi (1326):

·         Orhan Bey, Mudanya Limanı’nı ve Orhaneli’ni fethederek Bursa’nın Bizans İmparatorluğu ile bağlantısını kesti.

·         Aralıklarla on yıl süren kuşatma sonunda yardım alma umudu kalmayan Bursa tekfuru şehri teslim etti.

·         Sonuçları 

1.      İpek üretim ve ticaret merkezi olan Bursa, Osmanlı Devleti’nin başkenti yapıldı.

2.      Böylece Bizans İmparatorluğu’nun Marmara’nın güneyindeki etkinliği kırılmış oldu.

 

 

·         Maltepe (Palekanon) Savaşı (1329):

·         Osmanlı kuvvetlerinin Kocaeli Yarımadası’ndaki kalelerini fethedip İstanbul Boğazı’na yaklaşması ve İznik’i kuşatması üzerine Bizans imparatoru III. Andronikos karşı saldırıya geçti.

·         İznik’i kuşatmış olan Orhan Bey, kuşatmayı kaldırarak Bizans üzerine yürüdü.

1.      Bizans, Anadolu’da Osmanlıya bir daha saldırıya cesaret edemedi.

2.      İznik(1331) ve İzmit(1337)’in fethine zemin oldu.

Harita 1: Maltepe savaşı sonrası fetih yönü

Karesioğulları Beyliğinin Alınması: (Konuya ileride tekrar değinilecektir)

·         Karesi Bey'in ölümüyle, oğulları arasındaki taht kavgasından yararlanan Orhan Bey bu beyliği Osmanlı sınırlarına kattı.

ü  Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanmasında atılan ilk adımdır.

Osmanlı’nın Rumeli’ye Geçişi

·         Bizans saray bakanı Kantakuzenos, imparator Yuannis’i devirmek ve başa geçmek için Orhan Bey’in yaptığı yardımlar karşılığında Çimpe kalesini Osmanlı devletine vermiş ayrıca kızı Theodora’yı Orhan Bey’le evlendirerek akrabalık ilişkisi kurmuştur.

·         Çimpe kalesi Osmanlıların Balkanlardaki fetihleri için önemli bir üs olmuştur.

 

Harita 2: Çimpe Kalesi

 

 

 

 

ETKİNLİKLER

 

1.      Anadolu’da ilk kurulan merkezi Erzurum olan beyliktir…………………………..

2.      Erzincan’da kurulmuş Gürcüler ve Rumlarla savaşmış beyliktir…………………………..

3.      Mardin’de kurulmuş üç kol halinde varlıklarını sürdürmüş beyliktir…………………………….

4.       İzmir’de kurulan ilk Türk Donanmasına sahip beyliktir………………………………

5.      Süleyman Şah tarafından İznik merkez olmak üzere kurulmuş devlettir…………………………

6.      İlk beylikler içinde en güçlü kabul edilen, merkezi Sivas olan beyliktir……………………

 

Yukarıda  belirtilen savaşların kronolojik sırasını ve sonuçlarını yazınız.

1.

2.

3.

4.

5.

Kudüs’ün Müslümanlar, Hristiyanlar ve Yahudiler için kutsal kabul edilmesinin sebepleri sizce nelerdir?

1.      Müslümanlar için kutsal kabul edilmesinin sebepleri:

 

2.      Hristiyanlar için kutsal kabul edilmesinin sebepleri:

 

3.      Yahudiler için kutsal kabul edilmesinin sebepleri: