FETRET DÖNEMİ (1402-1413)

 

FETRET DÖNEMİ (1402-1413)

·         Ankara Savaşı’ndan bir süre sonra Timur, Anadolu’dan çekildi.

·         Timur’un Anadolu’yu terk ederken Osmanlı’nın güçlenmesini önlemek için;

1.       Anadolu beyliklerinin yeniden kurulmasını sağlamıştır.

2.       Yıldırım Bayezid’in oğullarının taht kavgası yapmalarını sağlamıştır.

·         Türk tarihinde taht kavgaları ile geçen bu döneme “Fetret Dönemi” denir (1402-1413).

 

·         Yıldırım Bayezid’in dört oğlu arasında (İsa, Musa, Mehmet, Süleyman) taht kavgaları başladı.

1.       İsa:  Bursa’da

2.       Musa: Bursa ve Balıkesir’de

3.       Mehmet: Amasya’da

4.       Süleyman: Edirne’de sultanlıklarını ilan ederler.

Harita 1: Çelebiler Osmanlı toprakları üzerinde hak iddia ederler.

·         Fetret Devri’ndeki taht kavgaları:

·         Süleyman Çelebi; önce Bursa’ya gelmiş ardından Bizans’la anlaşarak (Gelibolu Antlaşması) onlara biraz toprak vererek kendisini sultan olarak tanımalarını sağladıktan sonra Edirne’ye geçerek sultanlığını ilan etmiştir. Süleyman, Venedik ile Cenevizlilerle anlaşarak onların Timur’u Rumeli’ye geçmelerini engelleme konusunda yardım sözü de almıştı. İsa Çelebi; Timur, İzmir’i almaya çalışırken İsa, Bursa’yı ele geçirmişti. Musa Çelebi, Timur esaretinden kurtulunca Bursa’yı almak için mücadele etse de başarılı olamamış ve kardeşi Mehmet’e sığınmıştı. Mehmet Çelebi; Amasya’da Timur’a bağlı olarak sultanlığını ilan etmiştir. Mehmet, İsa’ya Osmanlı’nın Anadolu topraklarını paylaşmak için öneride bulunsa da reddedilmiş ardından kardeşi İsa’yı mağlup etmişti. İsa ise Bizans’a sığındı. İsa, Süleyman’ın desteğini alarak Çelebi Mehmet’in üzerine tekrar yürüse de Türk töresince öldürüldü. Mehmet, Osmanlı’nın Anadolu topraklarının büyük kısmını ele geçirince Süleyman Çelebi, Anadolu’ya geçerek Mehmet’i yenmiş; Mehmet tekrar Amasya’ya çekilmişti. Süleyman Çelebi, Anadolu’da iken Musa Çelebi,  Mehmet’in yanından Rumeli’ye geçer. Süleyman bunu duyunca Rumeli’ye geçti. Bizans’tan destek alan Süleyman, Musa’yı önce yense de Musa’nın Sırp güçleri ile güçlendikten sonra Süleyman’ı yakalatarak onu Türk töresince öldürtmüştür.

Harita 2: Süleyman Çelebi ve daha sonra Musa Çelebi’nin egemenlik sağladığı yerler

·         Böylece Mehmet Anadolu’da ve Musa Çelebi ise Rumeli’de hüküm sürmeye başladı. Musa, kardeşini destekleyen Bizans’ı kuşatmış ancak başarılı olamamıştı. Bizans, Musa’nın İstanbul kuşatmasını yaparken Bizans imparatoru Manuel, Süleyman Çelebi’nin oğlu Orhan’ı da tahtta hak iddia etmesi için serbest de bıraksa de Musa onu bertaraf eder. Bizans ayrıca Mehmet’i de Rumeli’ye geçmeye teşvik etti. Rumeli’ye geçen Mehmet önce başarılı olamasa da Musa Çelebi’nin askerlere kötü davranması üzerine asker ve komutanlar Çelebi Mehmet’in tarafına geçmesinin ardından yapılan ikinci mücadelede Musa yakalanarak Türk töresince öldürüldü.

Harita 3: Fetret devrinden sonra Anadolu

  

·         Fetret Devri’nin ardından;

1.       Saltanatsız geçen ve on bir yıl süren bu mücadeleyi I. Mehmet (Çelebi) kazanarak 1413 yılında Osmanlı Devleti’nin başına geçti.

2.       Osmanlı Devleti’ni dağılma tehlikesinden kurtardı.

3.       Osmanlı Devleti; Bizans, Venedik, Ceneviz, Sırp ve Bulgarlara da taviz vermek zorunda kaldı. Bu olumsuzluklara rağmen Balkanlarda önemli ölçüde toprak kaybı yaşamadı. Bunun en önemli sebebi Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda uyguladığı iskân politikası ve adaletli yönetim(istimalet) anlayışıdır.

 

·         Osmanlı Devleti, gerek Ankara Savaşı gerekse bu mücadeleler döneminde Anadolu’daki topraklarının büyük bir kısmını kaybetti.

Tablo 1: 
Anadolu ve Rumeli’de toprak kaybı karşılaştırması

·         ÜLKE BÜTÜNLÜĞÜNÜN YENİDEN SAĞLANMASINA YÖNELİK FAALİYETLER

·         I. Mehmet Dönemi (1413-1421):

·         Osmanlı Devleti’nin dağılmasını önlediği için devletin ikinci kurucusu sayılmaktadır.

·         Fetret Dönemi sonrası Osmanlı Devleti’ni toparlayan I. Mehmet öncelikle Anadolu’da Türk siyasi birliğini yeniden sağlamak istedi. Dış siyasette ise barışçıl bir politika izledi.

·         I. Mehmet ilk olarak Aydınoğullarından İzmir’i, Karamanoğullarından Akşehir, Beyşehir ve Seydişehir ile Hamitoğullarına ait toprakları ele geçirdi. Bu arada Candaroğulları, Saruhanoğulları ve Menteşeoğulları da Osmanlı Devleti’ne bağlılıklarını bildirdi.

 

Harita 4: Çelebi Mehmet (I. Mehmet) dönemi Osmanlı

·         Şeyh Bedrettin İsyanı: I. Mehmet Dönemi’ndeki önemli gelişmelerden biri de Osmanlı Devleti’nde meydana gelen ilk dinî ve sosyal içerikli hareket olan Şeyh Bedreddin İsyanı’dır. Şeyh Bedreddin, Fetret Dönemi’nde Musa Çelebi’nin yanında yer almış ve üç yıl boyunca onun kazaskerliğini (adalet ve eğitim bakanı) yapmıştı. Ancak Musa Çelebi’nin iktidar mücadelesini kaybetmesinden sonra, Osmanlı Padişahı I. Mehmet Çelebi’ye karşı tavır almıştı.

Temsili    Şeyh Bedreddin

·         Şeyh Bedreddin, sonraki dönemlerde Balkanlarda devlete karşı isyan hareketine başladı.

·         Fetret Dönemi’nin yaratmış olduğu otorite boşluğundan faydalanarak bölgede taraftar topladı. Özellikle fakir ve Osmanlı Devleti’ne karşı olan bazı kesimlere (tımarı elinden alınanlar, sürgün edilenler hatta bazı Hristiyan beyleri) yönelik propaganda faaliyetlerinde bulundu. Şeyh Bedreddin’in önemli bir âlim ve tasavvuf ehli olması bazı kesimlerin etrafında toplanmasında etkili oldu. Ancak isyan hareketi uzun sürmedi; Osmanlı Devleti tarafından bastırıldı. İsyan yüzünden bölgede kısa süre de olsa toplumsal karışıklıklar yaşandı; bu durum Osmanlı Devleti’nin bölgedeki otoritesini sarstı. Diğer yandan Şeyh Bedreddin’in ahiret inancını reddeden düşünceleri, İslamiyet’i yeterince tanımamış bazı kesimler tarafından benimsendi. Bu durum dinsel anlamda gruplaşmalara, İslamiyet’in farklı yorumlanmasına neden oldu.

 

·         II. Murat Dönemi (1421-1453):

·         Düzmece Mustafa Olayı: Yıldırım Bayezid’in oğlu Mustafa önce Fetret devrinde Mehmet’e isyan ettikten sonra yenilerek Bizans’a kaçmıştı. Çelebi Mehmet ölünce yerine II. Murat geçince Bizans Mustafa’yı serbest bırakarak onun sultan olmasını istedi. Ancak, Mustafa’nın Bayezid’in oğlu olup olmadığı konusunda farklı görüşler olduğundan bu olaya Düzmece Mustafa Olayı denir.

·         Düzmece Mustafa Olayı’ndan sonra Küçük Mustafa Olayı da yaşandı. Küçük Mustafa; II. Murat’ın kardeşidir. İstanbul kuşatması esnasında isyan etse de başarılı olmaz.

·         İstanbul Kuşatması: II. Murat ise, Osmanlı Devleti aleyhinde faaliyetlerde bulunan Bizans’ı cezalandırmak amacıyla İstanbul’u kuşattı.

·         Bu arada Osmanlı Devleti’nin yaşadığı karışıklıklardan faydalanmaya çalışan Karamanoğulları, Germiyanoğulları ve Menteşeoğulları Osmanlı topraklarına saldırdılar. Bu durum karşısında İstanbul kuşatmasını kaldıran II. Murat, Türk beyliklerinin üzerine yürüdü. İlk olarak Menteşeoğullarına son verdi (1425). Karamanoğulları ile yapılan savaşı kazandı. Karamanoğullarının af dilemesi üzerine siyasi varlıklarının devamına izin verdi. Diğer yandan Germiyanoğlu Yakup Bey’in vasiyeti gereği ölümünden sonra toprakları Osmanlı Devleti’ne katıldı.

·         II. Murat ardından Rumeli’ye geçmiş ve dedesi Yıldırım Bayezid dönemindeki sınırlara tekrar ulaşmayı başarmıştır.

 

·         ÖDEV: SAYFA 72’deki C,Ç ve D etkinlikleri deftere yazılıp çözülecek..