ROMA TARİHİ -93- Valentinianus Hanedanı ve I.Valentinianus ( 364-375)

   Valentinianus Hanedanı  ve I.Valentinianus ( 364-375)

I.Valentinianus ( 364-375)

 

364 - 392 yılları arasında Batı Roma İmparatorluğu'nu, 364 -378 yılları arasında da Doğu Roma İmparatorluğu'nu yönetmiş hanedandır.

·         Batı imparatorları:

ü  I. Valentinianus (364-375)

ü  Gratianus (375-383) ve 

ü  II. Valentinianus (375-392)

·         Doğu imparatorları:

ü  I. Valentinianus'un kardeşi Valens (364-378).

ü  I. Valentinianus'un damadı aynı zamanda kendi hanedanını kuran I. Theodosius (379-395)

 

·         I.Valentinianus ( 364-375)

·         Valentinianus 321’de Pannonia’da doğmuştu. Kendisini asker olarak yetiştirmiştir.

·          II. Constantius (337-361) zamanında Mesopotamia’da askeri tribunus olarak görev yapmıştı. Julianus ( 361-363) ve Jovian (363) dönemlerinde asker olarak sivrilmişti.

·         Bir süre sonra  Nikaia’da imparator ilân edildi. Valentinianus Batı’nın yönetimini üzerine alırken kardeşi Valens(364-378)’i ortak imparator olarak Dogu’da görevlendirdi.

·         Kendisi Mediolanum(Milano)’da ikamet ederken Valens, Constantinopolis(İstanbul)’i tercih etti.

Valens

·         365-366’ta  ayaklanarak kendisini imparator ilân eden Procopius, Trakya ve Bithynia(Marmara’nın doğusu,Karadeniz’in batısı)’yı işgal etti. Fakat bir süre sonra Thyateira Savaşı’nda yenilir ve  askerleri tarafından terk edilen Procopius gene onlar tarafından öldürüldü.

·         Valentinianus zamanının büyük bölümünü Alamannlara ve diğer German saldırılarına karşı mücadele etmekle geçirdi, Germen  sınırlarını emniyete almaya çalıştı. Ölümün yaklaştığını hissedince çocuk yaştaki oğlu Gratianus’u Batı Roma’nın  augustus’u olarak görevlendirdi. 375’te  öldü.

NEPTÜN'ÜN UYDULARI -14- NAİAD

 NAİAD:

·         Naiades, Naisler ya da Naiaslar olarak da bilinirler.

Naiad

·         Adları yüzmek anlamına gelen fiilden türemiş olan su  perileridir.  Drysa, Hamadryas gibi ağaç perileri perileri   gibi uzun ömürlü olabilirler. Yaşamları, içinde bulundukları akarsulara bağlıdır. 

Ağaç perileri

·         Homeros bunların bütün nympha(peri)'lar gibi Zeus'un  kızları olduğunu söylese de  bazı kaynaklarda onları Uranos ve Gaia’nın ilk oğulları  Okeanos soyuna bağlar. 

·         Asopos(Antik Yunanistan’daki nehir tanrıları)gibi ırmak perileri veya kızları sayılırlar.

·         Her  suyun kendine özgü bir Naiad'ı vardır.  Arethusa, Salmakis gibi bazılarının adı efsaneyle karşılaşır.

·        Naiadların, sularını içen ya da sularına dalan hastaları iyileştirme güçleri vardır. Tersine kimi inançlara göre Naiadlar sularında yıkanan insanları çıldırtmış, ya da gizli bazı  hastalıklara    çarptırmıştır.

            Bazı Naiad'lar

·         Crinaeae çeşmelerde var olurlar

·         Limnades veya Limnatides göllerde var olurlar.

·         Pegaeae kaynaklarda var olurlar.

·         Potameides nehirlerde var olurlar.

·         Eleionomae bataklıklarda var olurlar.

NEPTÜN'ÜN UYDULARI -13- LARİSSA

 

Larissa 

·         Thessalia bölgesinde, Peneus Irmağı kı­yısında kurulmuş antik kent olup adını aldığı su perisi Larissa’dan alır. Larissa,  MÖ 4 yüzyıla ait sikkelerde yer alır.

Temsili Larissa

·         Larissa,  Argos kralı Triopas'ın oğlu Pelasgus'un kızdır.

·         Midillili Mellanicus'a göre , Poseidon ve Larissa'nın oğullarının Achaios, Phthios ve Pelasgus olduğunu belirtir. Bu oğullar Argos'tan ayrılıp Haemonia'ya (Tesalya) vardılar ve burada barbar sakinleri kovup ülkeyi üç parçaya böldüler ve onlara adlarından sonra Phthiotis, Achaia ve Pelasgiotis adını verdiler.

NEPTÜN'ÜN UYDULARI -12- PROTEUS

 PROTEUS

·         İlk dönem bir deniz tanrılarından ve Poseidon’un çobanıdır.

Proteus

·         Truva Savaşı’nın bir kahramanı olan Menelaus, Proteus ile Yunanistan’a dönüş yolculuğu sırasında karşılaştı ve onu yakaladıktan sonra tanrıyı geleceği elçilik etmeye zorladı.

·         Başka kaynaklarda Proteus’u Poseidon’un oğlu olarak gösterilir.

·         Karısına Psamathe veya Torone olup oğulları Theoclymenus ve Theonoe’dir.

·         Başka kaynaklarda Proteus’un aslen Mısırlı olduğu, ancak Trakya’ya gittiği ve Torone ile evlendiği yazılıdır.

·         Eidothea, antik deniz tanrısı güçlü Proteus’un kızıdır. 

NEPTÜN'ÜN UYDULARI -11- THALASSA

13. Thalassa

·                 Thalatta, Thalath veya Tethys olarak da bilinen Thalassa Yunan mitolojisinde denizin kişileşmişidir.

·                Ana-babası ilk dönem tanrılarından Erebus(Kaos) ve Nyks(Gece)’in  çocukları Aether ve Hemera(Gün’ün tanrıçası)'dır.

Nyks (gece) tanrıçası

        Thalassa erken dönem deniz tanrıçalarından olup Pontus'un karısı ve dokuz Telchine'in annesidir. Telchine'lerin kolları yerine yüzgeçleri olduğundan onlara "balık çocuklar" denir, ancak başları köpek başı gibidir. Onun bütün deniz yaşamına can verdiğine inanılır. Bunlar:12 tanedir. Damon, Mylas, Atabyrius, Antaeus, Megalesius, Ormenos, Lycus, Nicon, Mimon, Chryson, Argyron ve Chalcon.

NEPTÜN'Ü UYDULARI -10- PSAMETHE

 Psamathe:

·         Adı kum anlamına gelen  Psamathe Nereus kızlarından biridir. 

Psamethe

·         Kendisine vurulan Zeus(Jüpiter ve Aigina’nın oğlu Aiakos'la birleşmek  istemez.

·         Aiakos; Aegina adası kralı iken Hera’nın kıskançlığı nedeniyle halkı vebadan öldürülür.

·         Aiakos’un babası Zeus’a yalvarmaları sonucunda Zeus, adadaki karınca(myrmeks)çokluğundan  Myrmidonlar’ı insana dönüştürür. Aiakos’un torunu Akhilleus bu adla anılan ordusunu Troya’ya götürür.

·         Psamathe,  Aiakos ile birleşmek istemediği için foka dönüşür. Sonuçta Psamathe Aiakos’tan Phokos’u doğurur. Aiakos’un meşru oğulları Peleus ve Telamo, Phokos’u çekemedikleri için öldürürler.   

Aiakos

NEPTÜN'ÜN UYDULARI -6-7-8-9-10 Neso (ve Halimede- Laomedeia-Sao-Psamethe)

    Neso  (ve  Halimede- Laomedeia-Sao-Psamethe)

·         Nereus’un  kızlarıdır. Nereus ise Gaia (Toprak Ana)’yla Pontos (Deniz)’un çocuklarıdır.  Nereus, ilk dönem titanlardan olan Okeanos’un ve Tethys (Satürn’ün uydularından)’in kızı  olan  Doris ile evliliklerinden sayıları elli olan Nereid adlı kızları (Nerites tek oğulları) oluşur.

  Doris bir Hippocamp(deniz atı, Neptün’ün uydularından)'a binerken ve Poseidon (Deniz tanrısı, Romalılarda Neptün) ile Amphitrite(Posedion’un eşi)'in düğün kortejini aydınlatır.

·         Hesiodos Thegony eserinde şöyle tanıtır onu: 

“..Deniz doğru sözlü Nereus'u yarattı: 

En büyüğüdür o bütün çocuklarının, 

babacan tanrı derler ona   

çünkü hem dürüst, hem yumuşak huyludur, 

doğruluktan hiç ayrılmaz düşünceleri,  hep doğruluktan, iyiden yanadır…”

 

·         Nereus çocukları: Ploto, Eukrante, Sao, Amphitrite (Posedion’un eşi), Eudore, Thetis(Akhilleus ‘un annesi), Galene, Glauke, Kymothoe, Speio, Thoe, Halie, Pasithee, Erato, Eunike, Melite, Eulimene, Agaue, Doto, Proto, Pherousa, Dynamene, Nesaie, Aktaie, Protomedeia, Doris, Panopeia, Galateia, Hippothoe, Hipponoe, Kymodoke, Kymatologe, Kyme, Eione, Halimede, Glaukonome, Pontoporeia, Leagore, Augore, Laomedeia, Polynome, Autone, Lysiannassa, Euarne, Psmathe, Menippe, Neso, Eupompe, Themisto, Pronoe, Nemertes .

 

Nereus kızları

·         Nereus kızları, babalarıyla birlikte denizin  dibindeki bir sarayda yaşarlar. Bu saray da  Ege denizinde, Knidos (Muğla/Datça’da antik yerleşim)’da mağaradaymış. Orada altın   tahtların üstünde otururlarmış. 

·         Nereus'un kızları genelde su yüzüne pek çıkmazlarmış, Nereus kimi kez yüze çıkarmış, beline  kadar. İşte o zaman, Nereus kızları, deniz yüzünde onu sararak şarkı söylerler.

·         Nereus  kızları  Posedion’un eşi olan Amphitrite'nin alayında yer alırlar.  Kimi zaman bir olaya karışıp yeryüzüne geldikleri de görülür. Akhilleus arkadaşı Patroklos  ölünce derin bir yasa kapılır, annesi Thetis'i  yardıma çağırır, o da kız kardeşleri Nereus  kızlarına dert yanar. 

NEPTÜN'ÜN UYDULARI -5- Despina

 

5.     Despina (diğer adları Persephone veya Kore)   

·        Despoina Tarım tanrıçası Demeter (Romalılarda Ceres) ile Zeus (Pausanias’a göre babası Posedion)’un kızı olan Persephone'nin diğer adı olup Hades’in (Romalılarda Plüton) sevgili eşidir.

Yönetmenliğini David Slade’in yaptığı  Neil Gaiman’ın aynı adlı Romanından diziye “ American Gods”  adıyla çevrilen seride Paganizm’in Ostara’sı Yunan mitolojisindeki Demeter’i oynayan Blythe Danner

·        Despina’nın annesi Demeter, toprak ve bereket tanrıçası olup Titanların baştanrısı Kronos (Romalılarda Satürn ((Yunanlılardaki Kronos’un)) babası olup Zeus da Romalılaın Jüpiteri'dir) ile Rheia’nın kızlarıdır.

Temsili Hades ve Persephone

·        Demeter, Zeus’tan Persephone’yi yani Desopna’yı doğurur. Persephone(Despina)’nin diğer adı “genç kız” anlamına gelen Kore’dir.

·        Despina (Persephone veya Kore) bir gün arkadaşlarıyla çayırda çiçek toplarken yerin yarılmasıyla yer altı tanrısı Hades (Aidoneus, Romalılardaki karşılığı Plüton ) karşısına çıkmış ve onu kaçırmıştı.

Yeraltı tanrısı Hades (Aidoneus) eşi Yeraltı kraliçesi Persphone ve bekçileri Kerberos'lar 

·        Bereket tanrıçası Demeter, sevgili kızını her yerde arasa da bulamaz, onun bu durumuna üzülen her şeyi gören kadim güneş tanrısı Helios Kore’nin yerini söylemiş.

Doğu toplumlarının Şamaş (Şems) Yunanlıların kadim güneş tanrısı Helios

·        Ancak, yüreği sızlayan Demeter’in üzülmesi üzerine toprağın bereketi azalmış, insanlar kıtlıkla uğraşmaya başlayınca tanrılara duaları ve kurbanları azalmıştı.

·        Zeus, Hades’ten kızı geri vermesini istemişse Kore’ye(Despina) ölüler ülkesinde  (yer altında ) Hades’in sunduğu nar meyvesinden yediği için tamamen yer altından kurtulamamış; ancak Zeus’un araya girmesi üzerine anlaşma şöyle sağlanmıştı:

·        Despina (Persephone veya Kore) yılın bir kısmını yani çiçek açma ve meyve verme zamanını annesi yanında yer üstünde bir kısmını yer altında Hades’in yanında geçirecekti. Böylece topağa yeniden bereket gelmişti.

antik Yunanlıların Demeter (Roma'da Ceres((Güneş sistemindeki cüce gezegen)) doğu toplumlarındaki Hıdırellez veya Hızır inancı mıdır?

·        Demeter’in Romalılardaki karşılığı olan Ceres, Jüpiter ile Mars gezegenleri arasında yer alan cüce gezegen olan Ceres’e ad verilmiştir. Kore, Jüpiter’in uydularında birine ad olarak da verilmiştir.

Ceres, cüce gezegen

NEPTÜN'ÜN UYDULARI -4- Galateia

 Galateia

·         Homeros ve Hesiodos'un eserlerinde adı  geçen Nereus’un kızlarından biri olup sütbeyaz  anlamına gelir.

Hesiodos'un  en önemli iki eseri

·         MÖ 3.yy Sirakuza’da yaşayan pastoral şiirlerinin ustası Theokritos'un şiirlerinde sözü geçen bu Nereus  kızına Homeros ‘un Odysseia eserinde geçen Sicilya'lı Kyklops (tepegöz) Polyphemos onu sevmektedir.

Homeros'un anlattığına göre Polyphemos'un gözleri kör edilir

·         Ama Polyphemos’un çirkinliğinden ötürü Galateia  ona yanaşmaz. Polyphemos’un  bu güzel kıza  olan aşkını ve aşkının karşılıksız kalmasından  duyduğu acıyışiirde  dile getirilir.

·         Galateia'nın öyküsü şudur: Polyphemos'tan kaçan Nereus kızı  satirlerin ve çobanların tanrısı Pan'ın (Romalılarda Faunus'un) oğlu Akis'i sever, onunla buluşup konuşurlar.

Çoban tanrısı keçi ayaklı Pan (Faunus)

·         Akis’le Galateia'yı sarmaş dolaş gören Polyphemos’un Akis’i kaya ile ezerek onu öldürür. Galateia tanrılara yalvararak  sevgilisinin bir ırmak haline gelmesini sağlar.

Akis ve Galatea'nın Aşkları, Alexandre Charles Guillemot (1827)