Üç Tarz-ı Siyaset ve Osmanlı’da Fikir Akımları
 |
| Fransız İhtilali'ni gösteren temsili resim |
·
Avrupa’da din temelli devlet yerine insan aklını
ve bilimi esas alan devlet modeli gelişti. Ulus devletler “milli kültür” inşa
etmeye çalıştılar. Bunu en başarılı örneğini Fransa vermiştir. Fransa kendi
ulus devletini oluşturmuş bunu da slavlar ve germenler izlemiştir.
·
Avrupa’daki gelişmelerden Osmanlı Devleti de
etkilenmiştir. Osmanlı’nın dağılmasının önüne geçmek için çeşitli fikir
akımları ortaya atılmıştır. Bu fikir akımlarının ortak amaçları; devletin dağılmasının önüne geçmek, siyasi
birliği devam ettirmek ve toplumsal birliği sağlamaktır. Bu fikirler Üç Tarz-ı Siyaset
olarak bilinmektedir.
 |
| Yusuf Akçura |
·
Yusuf Akçura ve Üç Tarz-ı Siyaset
·
Yusuf Akçura Türk tarihinde “Üç Tarz-ı Siyaset”
makalesi ile ünlenmiştir. Bu makale
Mısır’da 1904’te “Türk” adlı gazetede yayımlanmış ve Türkçülük akımının
manifestosu (bildiri) olmuştur.
·
Bu makalede Osmanlı’nın yeniden güçlenmesi için;
Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük incelenmiştir.Özetle Yusuf Açura; bir
Osmanlı milleti (ulus) oluşturmak, İslamcılığa dayalı devlet yapısını ortaya
koymak ve ırka dayalı Türk siyasi milliyetçiliğini meydana getirmek konuları
üzerinde durulmuştur.
·
Hatırlatma
·
Milliyetçilik ne idi:
Fransız İhtilali ve Napolyon savaşları sonrasında yaygınlaşan bu fikir,
milletlerin kendi devletlerini kurmalarına yol açmış ve imparatorlukların
sonunu getiren bir akımdı. Osmanlı Devleti de bu dağılmanın önüne geçmek için
çeşitli fikir akımları geliştirmişlerdi:
 |
| Ziya Paşa |
1. Osmanlıcılık
·
Din,dil, ırk, mezhep ayrımı yapmaksızın Osmanlı
toplumunu eşit kabul ederek Osmanlı’nın dağılamsının önüne geçmeye çalışan
akımdır. Bu fikirde ana amaç devletin sınırlarını korumaktır.
·
II. Mahmut döneminde ortaya konulmuş özellikte
Tanzimat Dönemi’(1839-1876)nde güçlenmiştir. Ancak Balkan Savaşlarında Rumeli’de
yaşayan Türklerin yaşadığı dramlar nedeniyle etkisini yitirmiştir. Bu fikrin
önemli temsilcileri; Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi ve Ziya Paşa’dır.
2. İslamcılık:
·
Müslüman
toplumdan “İslam birliği” oluşturulması hedeflenmiştir. Sultan Abdulaziz
döneminde ortaya çıksa da Sultan II. Abdulhamid döneminde devletin öncelikli
siyaseti haline gelmiştir. Ancak Birinci Dünya Savaşı’nda cihat çağrısının
etkili olmaması İslamcılık düşüncesinin etkisini azaltmıştır. Bu fikrin
temsilciler II. Abdulhamid ve Mehmet Akif Ersoy’dur.
 |
| Vatan Şairi Mehmet Akif Ersoy |
3.
Türkçülük:
·
Türk
birliğini kuramayı amaçlayan siyasi bir düşüncedir.Bu düşünceyi savunanlar, Osmanlı Türklerinin ve Türk olmadığı halde
Türkleşmiş olanların bilinçlendirilmesi gerektiğine inanırlar.
·
Daha
sonraları ise Asya ve Doğu Avrupa Türklerinin birleştirilmesi ile siyasi bir
milliyet hedeflenmiştir.
·
Türkçülük akımının güçlenme nedenleri
1.
Milliyetçilik
akımı nedeniyle Hrıstiyan halkın bağımsızlık için isyan etmeleri
2.
Türk
olmayan toplulukların Osmanlı’dan ayrılmaya başlamaları
3.
Kaybedilen
topraklardaki Türklerin anavatan olan Anadolu topraklarına felaketler sonucu
gelmeleri
4.
Avrupa’da
Osmanlı’ya karşı olan düşmanca tutum
5.
Türk
aydınlarının çalışmaları
 |
| Ziya Gökalp |
·
Türkçülük akımının
temsilcileri
·
Ziya
Gökalp, Yusuf Akçura, Mehmet Emin Yurdakul, İsmail Gaspıralı ve Ahmet Ağaoğlu
gibi aydınlardır.
·
Türkçülük
fikri İttihat ve Terakki cemiyeti ile birlikte önem kazanmış Cumhuriyeti
ilanında da etkili olmuştur.
Konu ile ilgili bazı alıştırma soruları
1. Türkçülük akımının temsilcileri kimlerdir?
2. Türkçülük akımının güçlenme nedenleri nelerdir?
3. Osmanlı'yı dağılmaktan kurtarmak için ortaya atılan fikir akımları hangileridir?
4. İslamcılık akımı hangi padişah döneminde devlet politikası yapılmıştır?
5. Osmanlıcılık akımı devlet siyasetinde neden sürekli olamadı?
6. Üç tarz-ı siyaset nedir? Hangi aydın tarafından ortaya atılmıştır?
- Konuyla ilgili aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder