Mezopotamya neresidir? Tarih Öncesi Çağlarda Mezopotamya

Mezopotamya neresidir?

İlk çağlarda  Babil olarak bilinen Sümer ülkesi Bağdat’ın kuzeyinden Basra Körfezine dökülen Şattularap’a kadar uzanmaktaydı. Mezopotamya;Grekçe orta veya ara anlamına gelen “meso” ile nehirler anlamına gelen “potamos” kelimelerinden oluşmakta ve “iki nehir arası” anlamına gelmektedir. Sözü edilen nehirler Fırat ve Dicle’dir. Aslında Mezopotamya’nın coğrafi sınırları kuzeyde Doğu Toroslar, güneyde Basra körfezi, batıda Suriye çölleri, doğuda Zağros dağları ile çevrili olup güneyi Sümer, ortası Babil, kuzeyi Asur olarak adlandırılsa da eski çağ Mezopotamya kültürü denildiğinde Sümer, Akad, Babil ve Asurlar akla gelmektedir.

Sümerler öncesi Mezopotamya’da ve Hassuna ,Samarra, Halaf ve Ubeyd kültürleri

        

    Tarih Öncesi Çağlarda Mezopotamya

İsa’nın doğumundan on bin yıl öncesinde buzul iklim hakim iken buzulların etkisi Mezopotamya’ya ulaşmadığından bu bölgede insanlar nispeten daha iyi şartlarda yaşadılar. Mezopotamya’da Homo Sapiens’ten önceleri Homo Neandertal’lerin yaşadığı bilinmektedir. Buzulların erimeye başlamısyla birlikte Neolitik dönemde insanlar tüketim toplumundan üretim toplumuna geçerek bazı bitkileri ve hayvanları evcilleştirmeyi başlamıştı.

İnsanlık tarihinin en büyük dönüm noktalarından biri olan bu gelişme ile insanlar arasında iş bölümü ve meslek farklılığı başlamış ve insanlar arasında değişimin hızlanmasına katkı sağlayacaktı. Mezopotamya’nın kuzeyinde (günümüz Anadolu’da) Çayönü yerleşmesinin on bin yıl öncesine dayanması o dönemlerden itibaren insanların yerleşik düzene geçmeye başladıklarını göstermektedir.

Mezopotamya’da yazılı dönem öncesinde 7. Bin yıl sonu  ve 6. Bin yıl ortalarına kadar  Hassuna(6000-5500), Samarra (6000-5500), Halaf 55000-4500), Obeyd/ Ubeyd(5500-4000) kültürlerinde yerleşik düzene geçildiğini kanıtlayan bulgular vardır.

Bölgenin iklimi, yazları çok uzun ve kurak olup kurak dönemde toprak susuzluktan çatlar, kışları yağmurla birlikte toprak suya doyardı. Kısa süren baharda ise yeşil renk  hakim olurdu. Baharı takip eden dönemde Yukarı Mezopotamya ile İran’la sınır Zağros dağlarının karları erimeye başlayınca tufanı andıran sular bölgeyi basardı. Mezopotamya’nın güneyinde taşan suların çekilmesiyle alüvyonlardan dolayı bölge verimli hale gelmiş insan ırkı için vaz geçilemez hale gelmişti.

Sahip olduğu iklim nedeniyle taş yok, bitki örtüsü sazlıklardan oluşmakta kerestecilik faaliyeti de yapılamıyordu. Alüvyonlarla kaplı kıraç toprakları sulayarak tarihin akışını Sümerler değiştirmişti.