BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ TARİHİ -6- TUĞRUL BEY DÖNEMİNDE İBRAHİM YINAL'IN ANADOLU AKINLARI

 

İbrahim Yınal’ın Anadolu Akını ve Hasankale Savaşı

Tuğrul, Hasan’ın ve mağlup olan Selçuklu kuvvetlerinin kanını yerde bırakmamak için hemen harekete geçti. Azerbaycan valiliğine atadığı İbrahim Yınal yeni bir Anadolu Seferi ile görevlendirildi. Arslan Yabgu’nun oğlu  Kutalmış’a da onunla birleşmesi emredildi. İbrahim ve Kutalmış beraberlerinde kalabalık Selçuklu ordusu ile Bizans topraklarına girdi. Bizans kuvvetleri Selçuklulara karşı koyamayacağını geri çekilmesi üzerine Vaspourakan ve Pasinlerden geçerek Erzurum içinden batıda Gümüşhane ve Trabzon taraflarına, kuzeyde İspir’e girdiler. İbrahim Yınal komutasındaki birlikler Karin (Erzurum) taraflarına gelip kalesi yakılıp yıkıldı. Bu olaydan sonra şehir Erzurum adını alacaktır. Bizans halkı ve kuvvetleri imparator  Juan Konstantin’den  yardım istemek zorunda kaldılar.  İmparator kendisine tabi olan Gürcü prensi Liparit’e yardımcı olması için emir gönderdi. Liparit yaklaşık yirmi bini bulan askeri ile Bizans’a yardıma geldi.

GÜRCİSTAN KRALLIĞI

Bizans kuvvetleri Pasinler denilen ovada karargahını kurmuştu. İki taraf arasında 18 Eylül 1048’de şiddetli çarpışmalar başladı. Selçuklu kuvvetleri iki küçük ordu şeklinde savaşmaktaydılar; birine İbrahim diğerine Kutalmış komuta etmekteydi.  Bütün gece be gündüz devam eden mücadelede kazanan belli değilken Bizans kuvvetlerinin muhtemelen taktik gereği aniden çekilmesi ve Liparit’in da Bizans kuvvetlerine uyup çekilmesi Selçukluların saldırmasına olanak sağladı. Böylece Bizans ordusu bozguna uğrarken Liparit esir edildi. Mağlup Bizans kuvvetleri Van ve Ani kalesi civarına kaçtılar. Selçukluların eline yaklaşık on bin esir  ve on beş bin savaş arabası ele geçmişti.

Pasinler Savaşı Selçuklu tarihi için Anadolu yolu açıldı.

Bizans!a karşı Selçukluların kazandığı ilk ve önemli zafer İbrahim Yınal komutasında bir çok ganimetin ele geçmesine vesile oldu.  Selçuklu kuvvetleri başkent Rey’e döndü.

İmparator IX. Konstantin tahtını tehdit eden diğer Türk boyu Peçeneklerin batıda sıkıştırması üzerine doğuda Selçuklularla anlaşmak zorunda kaldı. Bu anlamda yerel yöneticilerden Mervanoğulları ailesinden Nasırüddevle Ahmet aracılığı ile Tuğrul’a barış teklif edilir. Liparit’in serbest bırakılması için fidye ve değerli hediyeler sunulunca Liparit serbest bırakıldı. Bizans’la barış görüşmelerine Halifenin akrabası Şerif Nasır bin İsmail liderliğinde bir heyet 1049’da İstanbul’a gönderildi.  Daha önce Müslümanlarca kuşatılan İstanbul’da inşa edilen Arap caminin tamir ettirilmesi ve camideki hutbenin Fatımi halifesi yerine Abbasi halifesi ve Tuğrul Bey adına okunması kara başlandı. Ayrıca Bizans’ın Selçuklulara yıllık vergi ödemesi ise Bizans tarafından kabul görmedi. Vergi sorunu  nedeniyle Selçuklu akınlarının tekrar başlayacağını öngören imparator doğu sınırındaki kaleleri yeniden onartmış  bölgedeki asker sayısının arttırılmasını emretmişti. Ancak Selçuklularda bazı iç isyanlar nedeniyle bir süre boyunca Bizans’a karşı sefer yapılamadı.