g.Pasiphea grubu uyduları
 |
| Jüpiter ve bazı uyduları |
PHİLOPHROSYNE ve kız kardeşi EUPHEME
·
Philophrosyne,
Zeus’un oğlu demirci tanrı Hephaestus ve Aglea'nın kızı olduğundan baştanrının
torunu sayılır.Mitolojide dostluk, nezaket ve kadın karşılama ruhudur. Diğer
kardeşleri Euthenia, Eupheme(Övgü ve güzel ahlak ruhu olup
,Jüpiter’in uydularından birine ad vermiş olup Bkn Eupheme.) ve Eucleia
idi.Bu kardeşler, Charites'leri (Kharit) oluştururlar. Charites’lerin , Zeus ve
Oceanid(Tethys ve Oceanos’un çocukları) Eurynome(okyanusu yarattığına inanılan
kadim tanrıça)'un kızları olduğu yönünde bilgi de vardır.
·
Charites’lerin
Olimpos dağında güller takmış şekilde çimenler üstünde dans edip şarkı söyleme
görevleri vardı.
·
Mitolojide
yardımcı rollerde yer alırlardı:
Apollo’nun Hermes ile mücadele ettiğinde
onunla şarkı söylemeleri, aşk tanrıçası Aphrodite’nin hazırlanması,
Zeus’un sarayına kokular sürmeleri, Ares’in oğlu bilinen Tereos’un evlenmesini
baştanrıça Hera onaylamadığı için süsleme olayında yer almamaları ve
mitolojide yaratılan ilk kadın olan Pandora’yı daha cezbedici göstermek
için ona kolyeler hediye etmişlerdi.
·
Bazı
kaynaklarda Charites’lere hemşire olarak atıfta bulunulduğu için Hera ile
ilişkili oldukları söylenmektedir.
AUTONOE (AUTONONE veyaOTONOE)
·
Autonoe, kendisinden çok aile çevresindeki kişilerin
mitolojik hikayeleri olduğundan daha çok onların hikayelerine bu bölümde yer
verdim.
·
Fenike kralı Agenor’un kızı Europa’nın bir boğa
tarafından kaçırılması üzerine babası kızın ağabeylerini onu bulması için
görevlendirmişti. Bu erkek kardeşlerin en bilineni Kadmos’tur. Kadmos, kutsal
tapınak olan Delphoi’ye giderek kız kardeşinin nerede olduğunu tanrı Apollo’ya
sordu. Apollo, KAdmos aracılığı ile kardeşlerin babasına bir şehir kurmasını
söyledi. Kadmos, tapınaktan ayrılırken
karşısına buzağı çıkar hayvanın dinleneceği yerde şehri kurması önerilmişti.
Thebai şehrinin kuruluşu böyle gerçekleşti. Kadmos, pınar başında bekleyip
gelenleri parçalayan ejderi öldürdüğünü tanrıça Athena görür ve ejderin
dişlerinin toprağa gömülmesini emreder. Athena’yı dinleyen Kadmos, topraktan
silahlı askerlerin çıktığını gördü. Kadmos’a beş asker yardım etmeyi kabul
ederken diğerleri birbirlerini öldürürler.Bu beş kişinin desteği ile Thebai
zenginleşti.
·
Yunanistan’a alfabeyi getirenin Kadmos olduğu
söylenir. Kadmos’un karısı savaş tanrısı Ares(Mars) ve Aphrodite’nin kızları
olan Harmonia’dır. Aphrodite, kızına demirci tanrının yapmış olduğu kutsal
gerdanlık armağan eder.
·
Kadmos ile Harmonia’nın dört kızları olmak üzere beş
çocukları olmuş.
1.
Semele; Hera’nın
kıskançlığı nedeniyle Zeus’un yakıcı görüntüsünü görmek isteyince öldü.(Bakınız
Semele maddesi),
2.
İno; kral Athamas’ın ikinci karısıdır.
Athamas İno’dan önce Nephele adlı biriyler evlenmiş ve ondan Phryksos adında
oğlu olmuştu.İno’nun Athamas’tan
Learkhos ile Melikertes adlı iki oğlu olmuştu. İno, kızkardeşi Semele’nin
acıklı ölümünden sonra yeğeni olan Dionysos’’u saraya almak isteyince Zeus’un
karısı tanrıça Hera, kocasının gayrimeşru oğluna gösterilen ilgiye kızınca İno
ile Athamas’ı delirme cezası verimişti. Deliren İno oğlu Melikertes’i kaynaya
su kazanına atmış,Athamas ise bir avda
iken kendisine bir geyik gibi görüne oğlu Learkhos’u mızrakla öldürmüştü. İno, oğlu Melikertes’i öldürünce oğlunun
cesedini kollarına alıp yüksek yerden denize atlaması tanrıların yüreğini
sızlattığı için anayı deniz tanrıçası oğlunu ise deniz tanrısı yaparlar.Odysseus’un gemisi parçalanınca onu hayata döndüren İno
olmuştu. Zamanla Leukothea oğluna da Palaimon adıyla verilir oldu.
| Gaetano Gandolfi'nin İno tablosu |
3.
Agaue, Dionysos tarafından çıldırtıldıktan
sonra oğlu Pentheus’u aslan sanarak oğlunu öldürdü.
4.
Autonoe(
veya Otonoe)’nin
oğlu Aktaion ünlü bir avcıdır. Autonoe, oğlunun haksızlığa uğrayıp öldürülüşünü
gördü. Aktaion, bir gün ormanda
avlanırken susuzluğunu gidermek için dereye doğru gitmişti. Aktaion, o derede
tanrıça Artemis elbiselerini çıkarmış yıkanmaktaydı. Tanrıça Artemis, sık
ağaçlarla çevrili dar bir vadideki dereye gelin Autonoe( veya Otonoe)’nin oğlu
Aktaion’un bilerek veya bilmeyerek buraya geldiğini düşünmeden onu doğrudan bir
geyiğe dönüştürmüştü. Geyiği gören aynı zamanda kendisine avcılıkta yardımcı
olan elli köpek korku bilmeyen avcının
peşinden koşmaya başlarlar. Dehşete düşen avcı hayatını kurtarmak için koşsa da
köpekler tarafından parçalanmaktan kurtulamaz. Köpekler daha sonra sahipleri
olan Aktaion’u aramaya koyuldular avcıyı bulamayan köpeklere acıyan at adam
olan Kheiron Aktaion’a benzeyen bir heykel yaparak onu köpeklerin önüne dikmiş.
5.
Polydoros, Kadmos ile Harmonia’nın tek oğullarıdır. Polydoros Labdakos’un
babası ve ünlü Oidipus (Oidipus efsanesi)’un dedesidir.
·
Çocukları
ve torunlarının dertlerden muzdarip olmalarına dayanamayan ve iyice yaşlanan
Kadmos ile eşi Harmonia, Thebai şehrini ter ederek dertlerden kurtulacaklarını
düşünürlerken Illyria’ya geldikleri zaman kendilerini bir sürpriz bekledi:
Tanrılar tarafından yılana dönüştürüldüler. Thebai şehrinden Kadmos gittikten
sonra Zeus ile Antiope’nin oğulları Amphion ile Zethos ülkenin kralı oldular.
Oidipus Efsanesi: Thebai şehrinin en ünlü mitolojik hikayesidir. Kadmos ile
Harmonia’ nın Polydoros adlı oğlulları vardı. Polydoros’un Laios adlı oğlu
vardır. Kadmos’tan sonra Thebai şehrine egemen olan Zeus’un oğulları olan
Amphion ile Zethos oldu. Laios, şehre gelerek dedesinin krallığını ele
geçirmiş, kral olmuş ve kraliçe İokaste ile evlenmiştir.İokaste’nin Laios’tan
Oidipus adlı bir oğulları dünyaya gelmiş ancak kahinlerin bu çocuğun uğursuz ve
namussuz olacağını söylemeleri üzerine Kithaeron dağına götürülüp öldürülme
emri verdi. Bu öldürme emrini alanlar çocuğu tek bacağından ağaca asarak
çaocuğu bıraktılar. Korithos bölgesinin çobanları ağaca asılı çocuğa acıyarak
onu ülkelerine götürdüler. Kraliçeleri çocuğu kendi çocuğu olmadığı için evlat
edindi. Böylece ölüme terk edilen çocuk kral Polybos’un sarayında büyüdü. Bu
çocuk arkadaşlarıyla oynarken kral ve kraliçenin gerçek oğlu olmadığını söyleyerek
onunla alay ettiler. Oidipus, gerçeği öğrenmek için Delphi tapınağının yolunu
tuttu. Tapınaktaki tanrı Apollon çocuğa asıl gerçeği söylemeden onun babasını
öldüreceğini ve annesi ile evleneceğini söyleyince Oidipus bir daha Polybos’un
sarayına kehanetin gerçekleşmemesi için dönmedi. Fakat kader ağlarını örmüştür
bir kere. Oidipus, Phokis’e gitmek için yola çıkmış yolda öz babası Laios ile
karşılaştı. Laios’un tekerlekli arabasındaki tekerlek yanlarından geçerken
Oidipus’un ayağını ezince Oidipus öz babası olan Laios’u öldürdü. Bu sıralarda
Kadmos’un yerine İokaste’nin kardeşi Kreon kral olmuştu.Thebai şehrine yıkım
getiren Sphink adlı yaratık gelip geçenlere bilmece soruyor bilmeyenleri
öldürüyordu.
 |
| Sophokles'in Kral Oidipus eseri |
Thebai şehrine gelen Oidipus’a Sphink şu bilmeceyi sorar:
“Sabahleyin dört, öğlen iki akşam üç ayak üstünde yürüyen kimdir?” diye sorar.
Oidipus hemen şu cevabı verir: İnsan. Şöyle ki İnsan doğduğunda dört ayak
üstünde emekler. Büyüyünce iki ayak üstünde durur. Yaşlanınca bastonla ayakta
durur. Oidipus’un doğru cevap vermesi üzerine Sphink kayalıklardan aşağı
atlayarak intihar eder. Thebai şehrini felaketten kurtaran Oidipus’la kral
Kreon, kızkardeşi aynı zamanda
Oedipus’un annesi olan İokaste’yi evlendirir. Bu evlilikten dört çocuk doğar: Antigone ve İsmene adlı kızlar ile Eteokles
ile Polyneikes adlı erkekler.
Thebai şehrinde felaketler gerçekleşmeye başladı meyve ve
sebzeler olgunlaşmamaya kadınlar çocuklarını düşürmeye başlamıştı. Tanrılar ise
bu felaketlere kral Laios’un öldürülmesinin yol açtığını söylediler. Oidipus, gerçeği ortaya çıkarması için kahin
Teiresiad’a başvurur. Laios’u kendisinin
öldürdüğünü ve annesiyle ansest ilişki yaşadığı ortaya çıkınca İokaste intihar
etti. Oidipus, kendi gözlerini oyarak kendini cezalandırdı. Kreon, Oidipus’u şehirden
kovdu. Çocuklarından ilgi ve şefkat bekleyen Oidipus, bilmeden işlediği günahın
cezasını çocuklarının ona hakaret ederek dilenci durumuna düşerek ödemeye
başladı. Oidipus’un kızlarından Antigone, babasının durumuna üzülerek onunla
Attika ülkesine giderken öldü. Oidipus’un oğullarına bedduası tutmuş, Kreon’dan
sonra sırayla krallık yapma ,zerine anlaşma yapsalar da anlaşamayınca
birbirlerini öldürdüler. ((Sophokles’in
“Kral Oidipus” eseri))
MEGACKLİTE
·
Bazı rivayetlere göre, Zeus(Jüpiter)’un Megaclite
adlı eşinden Thebe ve Locrus dünyaya gelmiştir. Megaclite, Jüpiter’in
uydularından birine ad vermiştir. Bunun dışında Mgeclite hakkında bilgi
kısıtlıdır.
EURYDOME
·
Euanthe, Hegemone ve Pasithee bölümünde Kharitlerden biri olduğu
belirtilmişti.
·
Bazı rivayetlere göre okyanusu yaratan tanrıça olarak gösterilir.
Okyanus üzerinde yılanla dans edip evreni yarattığı rivayetleri de vardır. Su
perilerinin ona hizmet ettiği ve Musa’ların Zeus’la ilişkisinden dodukları
söylentisi de vardır.
 |
| Eurydome’nin okyanus üzerinde temsili dansı |
PASİPHAE
·
Pasiphae Girit kraliçesidir. Pasiphae’nin annesinin Girit adasının kendisi
olduğu bile rivayetler arasındadır. Titanlar döneminin Güneş tanrısı Helios’un
kızı olup Oceanid perilerindendir. Diğer kardeşlerinin adları Aietes, Circe(Kirke)
ve Perses’tir. Doğu kökenli olan Pasiphae, Girit kralı Minos ile evlenmişti.
Posedion’un boğası eski Mezopotamya inancındaki yaygın Ay boğası ile ilişkili
olması yükek ihtimaldir. Acacallis, Ariadne, Androgeus, Glaucus, Decualion, Phadra
ve Minotaur denilen yıldız benzeri Astreion’un annesidir.
·
Pasiphae’nin kocası gücünü göstermek için deniz tanrısı ulu Posedion’a bir
boğa adar. Ancak boğasın akıyamayan Girit kralı Minos bu bpğa yerine başka bir
boğa kurban eder. Bu durumu fark eden Posedion Minos kralının kraliçesi
Pasiphae’de lanetli bir boğaya şehvet uyandırmış ve onunla birleşmiş olduğu
bilinen en önemli mitolojik hikayesidir. Bu mite göre boğayla birleşmek için
antik çağ zanatkarlarından Daedalus’a inek derisi kaplamalı portatif bir inek
yapırmıştı.Bu çiftleşmeden boğa başlı v ekuyruğu ama insan bedeni olan Minotor
oluşmuştur.
·
Yunanistan’ın bazı yerlerinde kendisine kehanet tanrıçası olarak da
tapınılmıştı.
 |
| Pasiphae ve ve boğası temsili resim |
CALLİRHOE
·
Okinidlerden Achelous, mitolojideki
en büyük nehir tanrısıdır. Bazı kaynaklara göre, Posedion’un veya Helios’un
oğlu olduğu söylense de yaygın görüş onun Tethys ile Okeonos(Gaia ile Uranos’un
ilk çocuğu olup ilk Titan sayılır)’un oğlu olduğudur. Achelous, kral Oeneus’un
kızı Denianeira’yla evlenmek istese de rakibi Herakles’e boğa kılığına girip
onunla mücadele etmiş ancak yenilerek boynuzunu kaybettiği için tek boynuzlu
olarak tasvir edilir. Achelous, Callirhoe’nin babasıdır. Callirhoe’nin bazı
rivayetlerde Okinidler arasında yer aldığı da söylenmektedir.
 |
| temsili Callirhoe |
·
Callirhoe’nin ünlü kocası, Posedion
ile gorgorlardan Medusa(saçları yılan şeklinde olan)’nınoğlu kanatlı at
Pegasus’un kardeşi Hrisaor’dur. Posedion’un zorla Athena’nın tapınağında
Medusa’ya sahip olması sonucunda Medusa’yı lanetlemiş ve ünlü kahraman
Perseus’un Medusa’nın kafasını kesmesine yardım etmiştir. Perseus’un Medusa’nın
kafasını keserken akan kanından Pegasus ve Hrisaor dünyaya gelmiştir.
 |
| temsili Medusa |
·
Callirhoe’nin ve kocası olan
Hrisaor’dan Geryoneus adında çocukları oldu. Aslında bu çocuk üç başlı, üç
vücutlu ve altı kola sahip dev bir yaratık olup Batı Akdeniz’de Eryheia adlı
adada yaşardı. Ünlü kahraman Hercules (Herkül)’in onuncu görevi Geryoneus’a ait
sürüleri Atina’ya getirmekti.
·
Hercules’in onuncu görevi:
Hercules kendisine bu görevi veren Eurystheus’a sürüleri teslim etmek için ilk
önce Libya çölünü geçmesi geekiyormuş, çölü geçerken sıcaklığa yol açan o
zamanın Güneş tanrısı Helios (daha sonra Apollo)’a ok atması Helios’un bu cesur
savaşçıya yardım etmesine neden olur. Helios’un verdiği altın bir kayık ile
denizi geçerek Erytheia adasına ulaşır. İlk önce Orthrus adlı hayvanı sonra
çoban Euryion’u öldürdükten sonra Callirhoe’nin oğlu Geryoneus’u alnının
ortasındanhidra kanına bulanmış zehirli okuyla
vurarak öldürür. Sığır sürüsünü İtalya’da Aventine tepesindayken
dinlenirken Cacus tarafından sürünün bir kısmı kaçırılır. Cacus’u Mğara
girişinde sıkıştıarrarak öldürdkten sonra Atina’ya sığırları getirererek
Eurystheus’a teslim eder. Sığırlar Baştanrıça Hera’ya sunulur.
·
Okinidlerin bazılarının adları: Sayıları çok fazla
olan okinidlerin bazılarının isimleri şunlardır; Achelous,
Acheron, Admete, Alpheus, Amaltheia,
Amphitrite, Asia, Asopus, Bolbe ,Callirrhoe,
Catillus, Cebren, Cephissus, Circe, Clitunno (Roma’da), Clytie, Clymene,
Crinisus,Dione,Doris,Eidyia,,Enipeus,Eurynome,Inachus,Lysithea,Melia,Melboea,Metis,Merope,Nilus,Peneus,Perse,Philyra,Pleione,Rhode,Scamander,Styx,Telesto,Tiberinus (Roma’da),Tibertus (Roma’da),Tyche,Volturnus (Roma’da),Zeuxo
((Not: altı
çizilenler aynı zamanda Jüpiter’in uydularına ad vermişlerdir))
HEGEMON
Ananke grubundaki Euanthe bölümünde
bilgi verildi.
SPONDE
·
Eirene bölümünde Horalardan bahsetmiştim. Genel olarak görevleri düzenin
sağlanmasını gerçekleştirmektir. Horaların sayısı üç iken zamanla sayıları on
ikiyi bulmuştur. İlk nesil Horaların babası Zeus, annesi Themis iken sonraki
Horaların babasının Helios annesinin Selene olduğu söylenmektedir. Bunların
adları: Akte ,Anatole,Arktos,Auge,Dysis,Gymnastike,Sponde,Hesperis,Mesêmbria,Mousike,Nympe,Elete.
·
Kadim Horalar; Thalllo(baharı sembolize eder) , Auxo(bitkilerin büyümesini sağlar) ve Carpo(hasadı temsil eder.)(bunlar doğa
düzen tanrıçaları) veya Eunomia (düzen tanrıçası), Dike(adalet tanrıçası),
Eirene (barış tanrıçası)
·
Alternatif diğer horalar; Pherusa(çiflik), Euporie(bolluk),
Orthosie(refah). Bunlar antik
Yunanlıların inancında üç mevsim olduğundan sayıları üç olup görevleri mevsimleri yönetmekti. Zamanla mevsim sayısı
dörde artırılmış ve her mevsim bir adla kişileştirilmişti: Eiar(ilkbahar),
Theros(yaz),Phthinoporon(sonbahar), Kheimon (kış)
·
Babalarının Zeus’un babası olan Kronos’un olduğu söylene Horalar da vardır:
1.
Auge(sabah ),
2.
Anatole(gün doğumu)
3.
Mousike (müzik )
4.
Gymnastike(egzersiz)
5.
Perisie veya Nympha (yıkama)
6.
Mesembria(öğlen)
7.
Sponde ( öğle yemeğinden hemen sonrası)
8.
Elete (İbadet, öğleden sonra ilk
çalışma saatleri)
9.
Akte veya Cypris (yemek ve zevk,
öğleden sonra çalışma saatlerinin ikincisi)
10.
Hesperis( öğleden sonra çalışma saatlerinin sonu, akşamın başlangıcı)
11.
Dysis (gün batımı)
12.
Arktos veya Arctus (gece)
AOEDE
·
Ananke grubundaki Mneme bölümünde
Aoede hakkında bilgi verildi.
KORE
·
Kore’yi tanıtmadan önce annesi Demeter’den bahsetmek
gerekir.Demeter, toprak ve bereket tanrıçası olup Titanların baştanrısı Kronos
ile Rheia’nın kızlarıdır. Demeter, Zeus’tan Persephone’yi doğurdu.
Persephone’nin diğer adı “genç kız” anlamına gelen Kore’dir.
·
Persephone(Kore) bir
gün arkadaşlarıyla çayırda çiçek toplarken yer yarılmasıyla yer altı tanrısı
Hades (Aidoneus, Romalılardaki karşılığı Plüton ) karşısına çıkmış ve onu
kaçırmıştı. Bereket tanrıçası Demeter, sevgili kızını her yerde arasa da
bulamaz, onun bu durumuna üzülen her şeyi gören kadim güneş tanrısı Helios
Kore’nin yerini söylemiş. Ancak, yüreği sızlayan Demeter’in üzülmesi üzerine
toprağın bereketi azalmış, insanlar kıtlıkla uğraşmaya başlayınca tanrılara
duaları ve kurbanları azalmıştı. Zeus, Hades’ten kızı geri vermesini istemişse
Kore’ye ölüler ülkesinde (yer altında )
Hades’in sunduğu nar meyvesinden yediği için tamamen yer altından kurtulamamış;
ancak Zeus’un araya girmesi üzerine anlaşma şöyle sağlanmıştı:
·
Persephone(Kore) yılın bir kısmını yani çiçek açma ve meyve
verme zamanını annesi yanında yer üstünde bir kısmını yer altında Hades’in
yanında geçirecekti. Böylece topağa
yeniden bereket gelmişti.
·
Demeter’in Romalılardaki karşılığı olan Ceres, Jüpiter ile
Mars gezegenleri arasında yer alan cüce gezegen olan Ceres’e ad verilmiştr.
SİNOPE
·
Sinope Karadeniz'de Sinop şehrine adını veren efsanevi kişidir. Asopos ırmak tanrsının bir kızıymış.
Zeus onu görünce ona vurulmuş, ırmağa gelen Zeus, çalılığın arkasına saklanmış
onu gören Sinope’a senin Olimpos
tahtından yanı baştanrılıktan ayrılacağım deyince Sinope Zeus’a kendisini rahat
bırakmasını rica etmiş ve bu güzel kıza Sinop tarafları ile Karadeniz
sahillerini bırakmış
·
Sinope sonradan aynı düzenle tanrı Apollon'u da, ırmak tanrı
Halys'i de kandırmış ve hiçbir ölümlüyü de yanına yaklaştırmamış.
CYLENE
·
Mitolojide yardımcı karakterde yer alan Nymph (nemf) diye bilinen periler vardır.
Nymph yani perilerin Zeus’un kızları olduğuna inanılırdı. Bu perilerin kadın görünümünde tabiat ruhları
olup su, dağ, nehir koruyucuları olduğuna inanılırdı.
·
Bu perilerden
a.
Kara nemfleri: Oread(Pleiad,
dağ), Minthe (nane), Hesperid( bahçe), Aldeid( vadi), Auloniad (yayla) ve
Leimakid( mera) perileri
b. Su nemfleri: Okeanid(
okyanus), Nereid(Akdeniz), Naiad(tatlı su), helead(bataklık)
c.
Ağaç nemfleri: Epimeliad(elma), Dryad(meşe), Leuke(kavak),
Melliae(dişbudak)
d. Yeraltı nemfleri :
Lampaedeler
 |
| john William Waterhouse'nin nemfleri göstereen tablosu |
·
Oread yani
dağ perilerinden biri olan Cylene,
babası Zeus annesi ünlü yağmur perilerinden Maia olan kanatlı sandalları olan
haberci tanrı olan Hermes’in doğduğu dağın adıdır.
·
Maia’nın
babası Atlas annesi Okeanid(okyanus
perisi) olan Plione’dir.Maia’nın altı kızkardeşi vardır: Asterope, Electra, Taygete, Dryope, Celaeno ve Alcyone’dir.Bu
yedi kız kardeş daha sonra Ülker veya Pleiad denilen takımyıldızına
dönüştürülmüşlerdi. Bu kızkardeşlerden Taygete Jüpiter’in başka bir uydusuna
adını vermiştir.
·
Bu kızkardeşlerden Electra Semadirek adasında oturumuş daha sonra
Zeus’la birleşerek Dardanos, İasion ve Harmonia’yı doğurmuştu. Electra’ya ait
başka bir mitte Electra, Zeus’tan Palladion heykelinin arkasına saklanınca Zeus
bu duruma kızarak heykeli parçalamıştı.
