SATÜRN VE UYDULARI-14-

 

39.       Polydeuces (veya Polydeukes)

 

·         Leda (Jüpiter’in uydularından birine ad vermiştir), Aitolia’nın kralı Theistos’un kızı olup Tyndareos’un eşi olmuştur. Leda, kocasıyla Sparta’ya yerleşir. Zeus, Leda’nın güzelliğine vurulunca Leda’ya kuğu şeklinde yaklaşarak onu hamile bırakır. Leda vakti gelince yumurtlamış ve bu yumurtadan Helena ve Polydeukes doğmuştur. Leda’nın Tyndareos’tan da Kastor ile Klytaimestra adlı çocukları olmuştur.

Leda

·         Kastor ve Polydeukes, dostluğun ve arkadaşlığın sembolü olmuş ve onlara "Dioskuroi" Zeus'un delikanlıları  anlamına gelen lakap verilmiştir. "Dioskuroi" denilen kardeşlerin kızkardeşleri Helana’yı Theseus Atina’ya kaçırınca onu bulmak için Atina’ya gitmişler Theseus’un yer altı ülkesine gittiğinde kız kardeşlerini kurtarmışlar ve Theseus’un annesi Aithra’yı kaçırmışlardı. Dioskuroi’ler Leukippos’un iki kızı olan Phoibe ile Hilaira’yı kendilerine eş olmaları kaçırmaya çalışırlarken bu kızların  kuzenleri Dioskuroi’lerin peşine takılmış ve Dioskuroi’lerden Kastor’u öldürmüş ve Polydeceus’u yaralamışlardı.  Zeus bu iki kardeşi birbirinden ayırmak istemediği için, ikisini de gökyüzüne alıp yıldızlar arasına yerleştirmiş böylece İkizler burcu oluşmuş oldu. Dioskuroi’ler, Kardeşleri Helena uğruna çıkarılan Truva Savaşına erken öldükleri için katılamamışladır. Dioskuroi’ler, Sparta'lı  olduklarından  Sparta'nın Atina'ya karşı olan ezeli mücadelelerini simgelerler.

 

40.       Prometheus, Epimetheus ve babaları Iapetos

Titanlardan İapetus

·         Titanlardan işçilik tanrısı İapetus’un Okeanos’un su perilerinden Asia ile (veya Kylmene) evliliğinden dört oğlu olmuştu: Menoitos, Atlas, Promeheus ve Epimetheus.

·         İnsanın Yaratılış Mitolojisi ve İnsana Ateşin kullanımının bahşedilmesi; Menoitos ve Atlas( bknz Atlas) Zeus’a isyan eden Titanlardan oldukları için cezalandırıldılar. Menoitos, Erebos (karanlık) ‘a gönderilir. Atlas ise güneşin battığı yer olan Hesperides perilerinin önünde omuzlarına gökkubbesi yüklenerek ayakta bekleme cezası verildi.

·         Diğer kardeşler olan Prometheus ile Epimetheus’un kaderi  çok farklı gelişmiştir.

·         Prometheus; Baştanrı kabul edilen Zeus onu Olympos’a (tanrıların oturduğu dağ) ölmezler arasına kabul etmişti. Fakat Prometheus; Zeus, kendi ırkını cezalandırdığı için kin duyuyordu. Çok sonraları tanrıları reddedecek ve dünyaya bela olacak insanları yaratarak Titanların intikamını alamaya çalışacaktı.

Prometheus, ateşi insana verdiği için cezalandırıldı

·         Prometheus ilk insanı balçıkla yarattı. Balçığı kendi gözyaşı ile yoğurarak doğanın en aciz yaratığı olan insana ateşi kullanmayı ve madenlere hükmetmeyi öğretmeyi düşündü.

Prometheus'un cezası

·         Mekone Olayı; Prometheus, Zeus’u insanlar için aldatmıştı. Prometheus, kurban töreni sırasında kurbanı ikiye bölerek öküz derisinin altına hayvanın işkembesine sarılmış etleri, öbür tarafa da içyağına sarılmış kemikleri yerleştirdi. Zeus’a kendi payını seçmesini istedi. Durumu anlayan Zeus duruma hiddetlenmiş ve ateşin insanoğluna verilmesini yasakladı.

·         Kendisi tarafından cezalandırılan insanoğlu için Prometheus içi oyuk ve tutuşturulabilir bir özle kapalı olan narthex (şeytantersi) denilen bitkiden  dal alarak Lemnos adasında Hephaistos (tanrıların silahlarını yapan tanrı) ‘un alev fışkıran ocağından bir kıvılcım çalarak ilahi armağan olarak insanlara verdi.

Şeytantersi otu

·         Başka bir mitte ateşin insana verilmesi şöyle anlatılır: “Güneş tekerleği”nden ateşin tohumlarını çalan Prometheus şeytantersi bitkisinin gövdesi içinde saklayarak insana teslim eder.

·         İnsanoğlu ateşin yardımıyla daha iyi şartlarda yaşamaya başladı. Yiyeceği etleri pişiriyor, soğuk gecelerde ısınıyor, karanlıkta aydınlanabiliyordu. Acizliğini unutan insanoğlu kendini tanrılara denk görmeye başlamıştı.

·         Başka bir mitte Prometheus’un kardeşi Epimetheus ile birlikte canlıların yaratılışıyla ilişkilendirilirler. İnsanların yaratılma durumu gerçekleşeceği an gelince tanrılar toprak ve ateşe biçim vererek insanı şekillendiriyorlardı. Işığa kavuşturulacakları an yaklaşınca gerekli olan güçlerin dağıtımı görevi Prometheus ve Epimetheus’a verildi. Epimetheus, bu görevi tek başına yapmak konusunda kardeşine ısrar etti. Fakat Epimetheus dağıtma işinde hata yapmış bütün güçleri hayvanlara dağıtmıştı. Bu durum karşısında zor durumda kalan insanoğlu çiğ meyve ve kanlı etle beslenmeye başladı. Ateşi kullanmayı bilmeden, mağarada yaşamaya başladı.

·         Bu duruma üzülen Prometheus insanları daha iyi yaşatabilmek için Hephaistos ve Athena’nın sanatlar bilgisi ve ateşi çalarak insana armağan eder. 

·         Daha iyi şartlarda yaşamaya alışan insan henüz şehirler kuramamıştı. Devlet sanatını bilmedikleri için insanlar sürekli kendi aralarında mücadele ediyorlardı. Devlet bilgisi sadece yüce Zeus’taydı. Daha sonraları Zeus, oğlu Hermes (haber ulaştıran tanrı) aracılığı ile insana yüce değerler, adalet ve saygı erdemlerini ulaştırdı.

·         Zeus, ölümlüleri ve onların yaratıcılarını cezalandırdı. Özel olarak Hephaistos’a hazırlattığı Pandora’yı insanlara gönderdi. (Bknz Pandora).

·          Zeus, Prometheus’u ise çelikten zincirlerle, Kaukasos dağına bağlatacaktı. Ekhidna ( kadın başlı yılan) ve Typhon (Gaianın oğlu olup yüzbaşlı ve yılan ayaklı)’un çocukları olan bir kartal her gündüz gelip Prometheus’un ciğerlerini deşip yiyordu. Geceleyin ciğerleri iyileşen Prometheus’un ciğerlerine kartalın ziyafeti tekrarlıyordu.

·         Kahraman Herakles, Kaukasos dağından geçerken kartalı öldürdü. Herakles, okuyla yaralanmış olan ve acı çeken Kentauros ( yarı at yarı insan) Kheiran acıdan kurtulmak için ölmek istedi fakat ölümsüz olduğu için ölümsüzlüğü kabul edecek birini bulması gerekti. Prometheus, onun yerine ölümsüzlüğü seçti. Bu durumu Zeus, Titan Prometheus’un ölümsüzlüğünü onayladı.

·         Zeus’un bunu onaylamasında Prometheus’un Zeus’a gerçekleşecek kehaneti söylemesi etkili oldu. Buna göre, Zeus’a Thetis’ten doğacak çocuğunun kendisinden daha güçlü olacağını ve kendisini devireceğini bildirdi. Bunu öğrenen Zeus, Thetis’i doğum yapmadan yutmuş ve kendi alnından Athena’yı Hephaistos yardımıyla çıkarmıştır. Böylece Zeus kendi egemenliğini sağlamlaştırırken Prometheus’u da tekrar ölmezler arasına almıştır.

·         Epimetheus’un Pandora denilen ilk kadınla birleşmesinden Pyrrha doğmuş bu kız da Deukalion’un karısı olacaktı. Deukalion, tanrıların yeryüzünü suya boğduktan sonara yapmış olduğu gemilerle insanlığı kurtarmıştı. Yunanlıların atası olana Hellen bu evlilikten doğmuştur. Hellen’in de Doros, Aiolos ve Ksuthos adlı üç oğlu olmuş, Bu oğullar Akalar ile İonların atası olmuştu.