DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER

 

OSMANLI ASKERİ TEŞKİLETININ KURULMA SÜRECİ

•       Osmanlı’nın güçlenmesi ve genişlemesinde en önemli etken hiç şüphesiz ordusudur.

•       Ancak Osmanlı’da “beylik” dönemlerinin ilk yıllarında düzenli bir ordu yoktu.

•       Ancak böyle bir kuvvetlerin verimli olduğu tam olarak söylenemezdi.

•       Osmanlı’nın “gaza siyaseti” takip etmesi Osmanlı’nın hizmetine “alp” denilen gönüllü savaşçıların girmesine neden oldu.

Resim 1: Osmanlı’da savaşçı Alplar

 

·         Eski Türk inancındaki “Şaman” ile İslam anlayışındaki “Veli” terimleri, Osmanlı’da harmanlaşarak “Alp” adındaki savaşçılara dönüştü.

 

•       Osmanlı’nın kuruluşunda etkili olan Alplar,

1.  iyi bir at ve kılıç kullanıcısıdırlar,
2. azimli, güçlüdürler ve
3.  güvenilir kimselerden oluşurdu.

•        Saltuk Alp, Turgut Alp, Hasan Alp, Konur Alp hep bu özelliklere sahiplerdi.

Resim 2: Temsili Alpler

•       Osmanlı’da aşiret birliklerinin dışında din uğruna savaşan zümreler de vardır.

•       Osmanlı’nın “gaza ve cihat” siyasetiyle devlete bağlı olmayan gönüllü olarak savaşan alperen, derviş, Türkmen ve Ahi, beyliğin fetih politikasına yardım ettiler.

•       “Gazi” denilen atlı aşiret birlikleri yanında İslam dinini yaymak uğruna, Gaziyan-ı Rûm, Ahiyan-ı Rûm ve Abdalan-ı Rûm denilen teşkilatlar da mücadele ettiler.

 

•       Yukarıda sayılan “abdal” da denilen bu dervişler Marmara ve İç Anadolu bölgesindeki birçok yerleşim yerinin fethine katkı sağladılar.

•       Abdal Murad, Abdal Musa, Geyikli Baba, Alaca Hırkalı, Barak Baba gibi kişiler fetihlerde görev aldılar.

Harita1: Osmanlı’nın Osman ve Orhan Beyler döneminde Osmanlı

İLK DÜZENLİ OSMANLI ORDUSUNUN KURULMASI

•       Osmanlı’nın kuruluşunda hizmetleri olan bu Alpların arasında koordine olmaması ve Bursa kuşatmasındaki eksiklikler nedeniyle düzenli orduya geçildi.

•       Orhan Bey’in döneminde Bursa fethinden sonra Bursa Kadı’sı (hâkim demek) Çandarlı Halil’in önerisiyle “yaya ve mesellem” adıyla ilk düzenli ordu kuruldu.

•       Yaya (piyade), müsellem (atlı) demektir. Bu askerler önceleri belli bir ücret alılardı. Barış dönemlerinde ise kendilerine verilen toprak geliriyle beslenirlerdi.

•       Osmanlı Devleti, düzenli orduya geçerek fetihlerini sitemli hale getirdi.

•       Kapıkulu asker ocaklarının kurulmasıyla “yaya ve müsellem”lerin önemi azaldı.

•       Zamanla yaya ve müsellemler kale inşaatlarında, madenlerde ve tersane gibi geri hizmet birimlerinde kullanılmaya başlanarak etkinlikleri giderek azalmış ve geri hizmet birini haline gelmişlerdi.

Resim 3 : Temsili Yaya ve Müsellemler

TIMAR SİSTEMİ VE TIMARLI SİPAHİLER

 

•       Osmanlı Toplumu

•       Osmanlı toplumu sosyal olarak iki sınıfa ayrılmaktadır.

Şekil 1: Osmanlı toplumu