ROMA TARİHİ -54- Septimius Severus

·         Severus hanedanı

1.       Septimius Severus (193-211)
2.       Caracalla(198-217)
3.       Publius Septimius Geta (209-211)
          Macrinus (217-218) (hanedan dışı)

4.       Diadumenian (217-218)
5.       Elagabalus (218-222)

6.      Alaexander Severus (222-235) 

·         Septimius Severus (193-211)

·         Septimius Severus’un ilk dönemleri ve görevleri: Septimius Severus 11 Nisan 145’te Kuzey Afrika’daki Lepcis(veya Leptis) Magna’da dünyaya gelir. Afrika kökenli ilk imparatordur. İlk kez yirmili yaşlarının başında consul olan Severus, daha sonraki yıllarda da birkaç kez consul’lük yaptı. Bazı askeri görevlerde de bulundu. Gallia’da  Lugdunensis valisi olduğu dönemde (185-187) Syria’daki Emesa’da bir yüksek din görevlisinin kızı olan lulia Domna ile evlendi. Çiftin Caracalla diye ünlenen Antoninus ve Geta(ikisi de imparator olacaklar) adlarında iki oğlu oldu. İki kardeş arasındaki husumet, Caracalla’nın kardeşi Geta’yı annesinin yanında öldürmesiyle sonuçlanacaktır.

Septimius Severus ve eşi  lulia Domna

·         Septimius Severus’un  iktidarı eline geçirmesi: Severus, Pertinax zamanında Yukarı Pannonia valisi olarak görev yapıyordu. Pertinax’ın öldürüldüğü haberi kendisine ulaştığında Pannonia’daki askerler kendisini imparator ilan ettiler. Fakat aynı sırada doğudaki lejyonlar da Niger’i imparator ilân etmişlerdi. Severus, lejyonları arkasına alarak kendi pozisyonunu sağlamlaştırdı. Bu arada Pertinax’ın öldürülmesinin ardından imparator ilân edilen Didius Iulianus kısa sürede halkın ve askerlerin desteğini kaybettikten sonra öldürülür. Didius Iulianus yaklaşık iki ay Roma tahtında kalmış oldu. Septimius Severus herhangi bir karşı koymayla karşılaşmadan Nisan 193’te Roma’da Senatus tarafından imparator tanındı. Severus’un ilk işi Pertinax’ı öldürenlerden intikam almaya söz vermek oldu, hatta Pertinax adını da bir unvan gibi taşımaya başladı.

 Didius Iulianus, imparatorluğu satın alan imparator (Bknz Didius Iulianus)

·         Septimius Severus’un  rakipleri: Septimius Severus’un alt etmesi gereken iki rakibi vardı: Britannia valisi Clodius Albinus ve Syria’da askerler tarafından imparator ilân edilmiş olan Syria valisi Niger.

·         Septimius Severus ve Niger mücadelesi: Septimus Severus, Albinus’a caesar unvanı vererek onu yanına çekmiş, en azından bir süre için Albinus tehdit olmaktan çıkmıştı. Bu yüzden öncelikle Niger tehdidinin ortadan kaldırılması gerekiyordu. Niger, doğuda kendisini emniyete aldıktan sonra, Boğaz’da stratejik bir noktada yer alan Byzantion’u ele geçirmek için yola koyuldu. Byzantion, batıda olduğu halde Niger’e destek veren bir bölgedir. Kendisi henüz Byzantion’a ulaşmadan, Niger taraftan bir ordu Byzantion’u işgal etti. Bu kötü haber imparatora ulaştığında Severus Roma’dan ayrılarak bölgeye geldi ve biri Kyzikos yakınında diğeri Nikaia’da olmak üzere iki yerde193 yılında Niger’in ordusunu yenilgiye uğrattı. Niger, tekrar Dogu’ya çekilmek zorunda kaldı. Severus ordusuyla onu takip etti.  193’te yapılan Nikea savaşında Niger yenilerek eyaletinin merkezine giderken 194’te Issos savaşında da yenildi. Niger takip edilerek öldürüldü. Niger’in tarafını tutan Dogu’daki kentler ve Parthlar cezalandırıldı. Bu arada Byzantion’da hâlâ Niger taraftarı bir ordu vardı uzun kuşatmadan sonra bu şehir de ele geçirildi. Byzantion cezalandırılarak kent tahrip edilir. Byzantion, Marmara Ereğlisi (Perinthos)’ne bağlanır. Ancak daha sonra imparator olacak olan Severus’un oğlu Caracalla Byzantion’un yeniden imârı için çalışacak ve kenti eski statüsüne getirecekti.

Byzantion’un konumu

·         Septimius Severus ve Clodius Albinus mücadelesi: Niger’in ortadan kalkmasıyla Severus’un yegâne ciddi rakibi olarak Britannia valisi Clodius Albinus kaldı. Severus, Albinus’a caesar unvanı vererek onun muhalefetini etkisiz hale getirmişti. Böylelikle Niger’e karşı daha rahat mücadele etme imkânı bulmuştu. Yoksa iki düşmanla savaşacaktı. Severus, Clodius Albinus’un gücünü bilmesine rağmen Roma imparatorluğuna adaylığı konusunda ona şans vermek istemiyordu. Aynı zamanda Caracalla ve Geta adlarında iki de oğlu vardı. İmparatorluğu çocuklarına bırakması daha mantıklı göründü.  

Clodius Albinus

·         Lugdunum savaşı: Kendi askerleri tarafından imparator ilân edilen Clodius Albinus 196 yılında büyük bir orduyla Britannia’dan Gallia’ya geldi ve Lugdunum (Lyon) kentinde karargâhını kurdu. Amacı, Roma’ya girerek Senatus'a imparatorluğunu onaylatmaktı. Severus ise o sırada Roma’da diğer devlet işleriyle meşgul oluyordu 197 yılı başında Roma’dan ayrılarak Albinus’un üzerine yürüdü. İki ordu Lugdunum civarında karşılaştı ve Severus kesin bir zafer kazandı (19 Şubat 197). Bunun üzerine Albinus ise intihar etmek zorunda kaldı. Sıra, Severus’u uğraştıran Niger ve Albinus’u destekleyenlerin cezalandırılmasına gelmişti. Severus’un düşmanlarını destekleyen yirmi dokuz senatör ve çok sayıda devlet adamı öldürüldü.

Lugdunum savaşı (Lyon) temsili

·         Septimius Severus’un Mezopotamya seferi:  Dogu’da da Niger’i destekleyenler vardı, onların da cezalandırılması gerekiyordu. Ayrıca, Parthlar, Romalıların birbirlerine düştükleri bu iç savaşı fırsat bilerek Doğu’daki Roma egemenliğini zayıflatıyorlar ve Roma karargâhlarını tehdit ediyorlardı. Mezopotamya’yı da kontrolları altına almışlardı. Roma’nın Dogu’daki iktidar ve itibarının kaybolmaya başlaması, Severus’un Doğu’ya karşı bir sefer yapmasını zorunlu hale getirdi. Severus 197 yılı yazında Doğu’ya hareket eder.198 yılı başında Parth başkenti Ktesiphon(Tizpon) ele geçirildi.  Ertesi yıl Parthlarla bir antlaşma gerçekleştirildi. Parth Savaşı sonrası Mezopotamya Roma eyaleti yapıldı. Severus Doğu seferi sırasında büyük oğlu Caracalla’ya augustus, küçük oğlu Geta’ya da caesar unvanı verdi (198). Severus daha sonra Filistin ve Mısır’a uğrayarak Roma’ya döndü (202).

Partların başkenti Ktesiphon(Tizpon)'un konumu

·         Septimius Severu’un sön dönemleri ve ölümü: Septimius Severus 208 yılı başlarında Britannia’da düzenlemeler yapmak ve kuzey kabilelerin Britannia’ya yaptıkları saldırılara son vermek üzere karısı ve iki oğluyla birlikte yola çıktı. Birtakım başarılar elde ettiyse de artık fiziksel yorgunluğun yanı sıra yaşlılığın getirdiği zaaflar da söz konusuydu. Oğulları Caracalla ile Geta arasındaki husumet ve kıskançlık da imparatoru endişelendiriyor ve huzursuz ediyordu. Severus, 4 Şubat 211’de 65 yaşında Britannia’da Eburacum’da (bugünkü York) öldü.