ROMA TARİHİ -66-Publius licinius Egnatius Gallienus (253-268)

 

Publius licinius Egnatius Gallienus (253-268)  

Gallienus'un büstü

İlk dönemleri:

·         Gallienus, bir önceki imparator Valerianus’un oğlu olup 213’te doğmuştu. Valerianus’un eşi Egnatia Mariniana’dan doğmadır. Babası Valerianus’un imparatorluğu döneminde onunla ortak imparatorluk yapmıştı (253-260).Babası döneminde imparatorluğun batı tarafında etkin olmuştu. Onun döneminde Roma oldukça sarsıntılı dönem geçirmişti. İç ayaklanmalar ve dış saldırılar ülkeyi kaosa sürüklemişti. Babası Sasanilerle mücadeleye giderken kendisi Gothlar ve diğer German kabilelerle mücadele etme görevi yüklenmişti. Gallienus’un Germanlara başarıları sonucunda “Germanicus Maximus” ve “Dacicus Maximus” unvanlarını alır.

Roma dönemindeki Büyük Germanya

·         Babası imparator Valerianus’un Sasanilerin eline düşmesinden sonra yerine Gallienus imparator olur.

Dönemindeki ilginç olaylar:

·         Severus Alexander (222-235)’dan itibaren on yıldan fazla imparatrorluk yapan ilk imparatordu.

·         Gallienus sanata düşkün kültür ve antik bilimleri destekleyen bir imparatordu.

·         Hıristiyanlara karşı da, diğer bazı imparatorların tersine, hoşgörülü davranır.

·         259’da Iuthungi(Juthungi) kabilesi(günümüz Bavyera çevresinde ikamet eden German kabilesi) Tuna’yı aşarak kuzey İtalya’ya girdi ve Roma’ya doğru ilerlemeye başlasa da Gallienus ordusuyla onları önce Mediolanum (günümüz Milano) civarında, sonra 260’ta yılda Augsburg(Bavyera eyaletini güneybatısında bir şehir) yakınında mağlup eder. Gallienus Roma’nın batısında başarışı olurken babası Valerianus Sasanilerin eline esir düşer.

Sasani İmparatorluğu ( İkinci Pers İmparatorluğu) dördüncü büyük İran Hanedanıdır (224 - 651)

Roma- Palmyra ittifakı ve Sasaniler(224-651) ile mücadele

·         Valerianus’un Sasanilerin eline esir düşmesi sonrasında Sasaniler istila hareketlerini genişletmişlerdi. Palmyra (260–273 yılları arasında Suriye ve Filistin çevresinde egemen olan yarı bağımsız/Roma’ya bağımlı devlet)prensi Odenathus, Gallienus’un müttefiki olarak Sasanilere karşı koyuyordu. Odenathus, 262-267 yılları arasında Sasanilere yenerek istila ettikleri yerleri kurtardı. Daha sonra Roma müttefiki olarak Gothlara karşı savaşmak üzere kuzeybatı Anadolu’da başarı elde etse de öldürülünce ülkesinin kontrolü karısı Zenobia ile oğlu Vabalathus’a kaldı.

Gallienus döneminde kurulan iki yerel krallık (Gal, Batı Roma'da, Palmyra, Doğu Roma'da)

·         Valerianus’un Sasanilerin eline esir düştüğü haberi üzerine;

·         Birinci isyan: Pannonia ve Moesia(Roma’nın Balkanklarda yer alan eyaletleri)  valisi Ingenuus askerleri tarafından Sirmium’da(Pannonia’da antik şehir) imparator ilân edildiyse de öldürüldü.

Roma'da bazı eyaletler

·         İkinci isyan: Romalı lomutan Postumus, Gallienus’a karşı ayaklanarak Gallia, İspanya ve Britannia’da “Gal imparatorluğu” adı altında 260-269 yılları arasında bağımsız bir bir devlet kurar. Gal imparatoru olarak kabul gören Postumus, Yukarı Germania valisi Laelianus’un kendisine karşı ayaklanması sonucun da öldürüldü.

·         Üçüncü isyan: 260’ta sonlarında Titus Fulvius Macrianus ve kardeşi Quietus kendilerini Dogu’da ortak imparator ilân ederler. Macrianus İtalya’ya Gallienus’a doğru harekete geçse de Aureolus tarafından Balkanlar’da 261’de yenilgiye uğratıldı. Quietus ise sığındığı Emesa’da öldürüldü.

Macrianus'un kendi adına bastırdığı sikke

·         Dördüncü isyan: En sarsıcı isyan Gallienus’a karşı yapılan isyanları bastıran başarılı komutan Aureolus da isyan ederek kendini imparator ilân eder. Ancak Gallienus 268’te Balkanlardan İtalya’ya dönerek Aureolus’u yendiyse de kendi subayları suikaste kurban gitti.

Aureolus 

 

·         Palmyra İmparatorluğu: (260–273 yılları arasında Suriye ve Filistin çevresinde egemen olan yarı bağımsız/Roma’ya bağımlı devlet)prensi Odenathus yeğeni Maconius tarafından öldürülmüş ardından karısı Septimia Zenobia ve oğlu Vabalathus Roma’dan bağımsız hareket ederek Mısır’a kadar olan yerleri ele geçirmişlerdi. Gittikçe güçlenen Palmyra devletine karşı Roma imparatoru Aurelian Zenobia ve oğlunu mağlup ederek esir etmiş ve onları Roma’ya esir etmişti.

Suriye'de bastırılan Zenobia'nın pulu