Devlet Yönetimi
ü Türk tarihinde en etkili Türk toplumu Oğuzlardır.Oğuz boyları
ü Oğuzların Anadolu’da birçok sayıda beylik ve devlet kurmuşlardır.
ü Oğuzlar boylar halinde yaşarlar.
ü Her boyun başında “Bey” unvanlı kişi bulunurdu.
Soldan sağa; Büyük Selçuklu Devleti, Ükemizin Emniyet Müdürlüğünün logosu ve Türkiye Selçuklu Devleti
ü TSD, devlet yönetimi ve diğer teşkilatlanmalarda Büyük Selçuklu Devleti’ni örnek almışlardır. TSD’de Selçuklu ailesinden gelen bir hükümdar bulunurdu.
ü Hükümdarlar,“sultan” ünvanı dışında “keyhüsrev, keykavus, keykubat” gibi Farsça ünvanlar da kullanırlardı.
Kut anlayışı neye yol açar
ü “Ülke, hükümdar ailesinin ortak malı” sayılırdı, belirgin bir veraset anlayışları yoktu. Genellikle hükümdarlar sağlıklarında ülkeyi erkek çocukları arasında paylaştırırdı. (II. Kılıçarslan örneği)
ü Tahta kimin geçeceği hususunda belirsizlik olmasına rağmen, çoğu zaman hükümdar kendisinden sonra hükümdar olacak veliahdı önceden belirlerdi.
ü Hükümdarın erkek çocuklarına “melik” denirdi.
ü Melikler devlet tecrübesi kazanmaları amacıyla atabeyler eşliğinde sancaklara (il) gönderilirdi. Bu durumun amacı devlet yönetiminde tecrübe kazanmaktır.
Sultanın görevleri
1. Halkın refahını sağlamak,
2. Ülkeyi adaletle yönetmek
3. Orduya komutanlık yapmak idi.
İlk Türk devletlerinde | Selçuklularda | Osmanlılarda |
Hükümdar : Kağan | Sultan | Padişah |
Hükümdarın oğlu : Tigin | Melik | Şehzade |
Eğitici : Ataman(İnal) | Atabey | Lala |
 |
| Selçuklu'nun diğer divanları |
ü Türkiye Selçuklularında, devlet işleri “Divân-ı saltanat” denen büyük divanda görüşülürdü.
ü Her türlü devlet işlerinin görüşüldüğü divanın başkanı vezirdi.
ü Zaman zaman görüşmelere sultan da katılırdı. Büyük divana bağlı olarak çeşitli işlere bakan dört divan daha vardı.
Yönetimle ilgili bazı kavramlar
 |
| Temsili atlı asker |
ü Türkiye Selçukluları, daha önceki Türk devletlerinde olduğu gibi orduya büyük önem vermişlerdir.
ü Türkiye Selçuklu ordusunun başkomutanı “Emirü’l Ümerâ” ya da “Beylerbeyi” ünvanı taşırdı. Ordu komutanlarına da subaşı (serleşker), sipehsâlar denirdi.
TSD ordu teşkilatı
Sosyal Hayat
ü TSD Dönemi’nde Anadolu’da, sosyal hayatta önemli gelişmeler yaşandı. Başta başkent Konya olmak üzere Samsun, Sinop, Antalya, Alanya, Erzurum, Kayseri ve Sivas gibi şehirler yeniden onarıldı.
ü Fethedilen bölgelere Türkmenler iskân edilerek Anadolu’nun Türkleşme ve İslamlaşma süreci hızlandırıldı.
ü Selçuklu sultanlarının isabetli ekonomik politikalarıyla ticaret gelişti, şehirlerde nüfus arttı.
ü Anadolu’nun dört bir yanına hanlar, hamamlar, kervansaraylar, hastaneler, camiler, medreseler yapılarak Anadolu bayındır hâle getirildi.
ü Diğer yandan Türkiye Selçuklularının uyguladığı adaletli politika sayesinde Anadolu’daki Ermeniler, Süryaniler, Rumlar, Gürcüler ve diğer gayrimüslim topluluklar Bizans’ın baskısından kurtularak rahat ve huzurlu bir yaşama kavuştular.
Bazı kavramlar
Ekonomi Hayat
ü Bizans’ın Anadolu’ya hâkim olduğu dönemde yıllarca süren savaşlar yüzünden önemini kaybetme noktasına gelmiş zanaat ve ticaret sektörleri, TSD Dönemi’nde yeniden canlanma imkânı buldu.
ü Başta başkent Konya olmak üzere Kayseri, Sivas, Malatya, Erzurum ve Erzincan gibi şehirler kısa sürede sanayi üretim merkezleri hâline getirildi.
ü Bu şehirlerde dericilik, dokumacılık, demircilik gibi sanayi kolları geliştirildi.
Sırayla dericilik, dokumacılık, demircilik
ü Kütahya’da gümüş, Diyarbakır ve Sivas’ta ise bakır madenleri çıkarıldı.
ü Her esnaf ve zanaatkâr grubunun ayrı bir sokağı ve çarşısı vardı.
ü Esnaflar arasında haksız rekabeti önlemek amacıyla malın cinsi, fiyatı ve ne miktarda üretileceği esnaf loncaları tarafından belirlenirdi.
Zaman içinde Ahi teşkilatının adları
ü Anadolu, coğrafi konumu itibarıyla birçok ticaret yolunun (İpek Yolu gibi) geçiş güzergâhında bulunuyordu (Sol altta).
ü Bu durumu iyi değerlendiren Türkiye Selçukluları, uluslararası ticareti geliştirmek için büyük gayret gösterdiler.
ü Venedik, Bizans ve Kıbrıs Krallığı ile ticari sözleşmeler yaptılar.
ü Samsun, Sinop, Antalya ve Alanya limanlarını ihracat ve ithalat merkezi yaptılar. Yollar üzerine hanlar (Sağ altta) ve kervansaraylar kurdular.
ü Ticareti geliştirmek için yapılan çalışmalar
1. Tüccarların güvenli seyahat etmeleri sağlandı.
2. Tüccarlara gümrük indirimi yapıldı.
3. Yol güzergâhlarında konaklama tesisleri (kervansaray) yapıldı.
4. Zarar gören tüccarların zararları karşılandı (sigorta).
5. Komşu devletlerle ticaret anlaşmaları yapıldı.
ü Devlet eliyle yapılan bu faaliyetler, ülke ekonomisinin güçlenmesini, halkın refah seviyesinin yükselmesini sağladı.
ü Türkiye Selçukluları sanayi ve ticaretin yanında tarıma da büyük önem verdiler.
ü Tarıma uygun yerlerde su kanalları yaptırarak zirai üretimin artışını sağlamaya çalıştılar.
ü İkta sistemini daha da işlevsel hâle getirerek ülke genelinde yaygınlaştırdılar.
ü Din ve ırk farkı gözetmeksizin çiftçilere tohum yardımında bulundular.
ü Ayrıca hayvancılıkla uğraşanların hayvan ürünlerini, deri ve deriden imal ettikleri maddeleri değerlendirmelerini sağladılar.
ü Bu ürünlerin yurt dışına ihraç edilmesine öncülük ettiler.
“İKTA SİSTEMİ” Nedir?
ü Mülkiyeti devlete olmak üzere (miri arazi) olan araziler maaş karşılığı yöneticilere (vali,emir, melik) verilirdi.
ü Arazi işlendiği sürece toprak görevlide kalır ve bunu miras bırakabilirdi.
ü Araziyi üç yıl boş bırakanın toprağı elinden alınırdı.
ü Toprağı işleme hakkına sahip olan kişiler gelirleriyle atlı asker yetiştirmek zorundadır.
ü Sipahi (Osmanlıda tımarlı Sipahi) denilen bu askerler barış döneminde toprak işleriyle uğraşıp güvenliği sağlarlar savaş döneminde orduya katılırdı.
Bu sistemle (ikta sistemi);
1. Devlet hazineden para çıkmadan asker yetiştirmiş oldu.
2. Tarım arazileri değerlendirilmiş oldu.
3. Güvenlik de sağlanmış olur.
Bilim ve Kültürel Hayat
ü Türkiye Selçuklu Devleti Dönemi’nde çok kısa sürede Anadolu yeniden bayındır hâle geldi. Anadolu’nun birçok yerine kümbetler, camiler, mescitler, tekkeler, medreseler, türbeler, kervansaraylar ve darüşşifalar yapıldı.
ü Türkiye Selçukluları Dönemi’nde, bilimsel çalışmaların yapılabilmesi için uygun bir ortam hazırlandı. Önemli şehir merkezlerine medreseler, kütüphaneler kuruldu.
ü Medreselerde dinî eğitimin yanında tıp, matematik, astronomi, fizik gibi pozitif bilimler de okutuldu.
ü Türkiye Selçukluları Dönemi’nde inşa edilen camiler genelde çok sütunlu mimariye örnektir.
ü Bunlar genelde ulu cami tipinde olup en önemlileri arasında Konya ve Niğde’deki Alâeddin Camileri ve Kayseri Ulu Cami yer alır.
ü Camilerden daha küçük minaresiz ibadethanelere ise “mescit” denirdi.
ü Bu mescitlerin önemlileri arasında ise Konya’daki Taş Mescit, Sırçalı Mescit ve Karatay Mescidi bulunmaktadır.
İmar faaliyetlerinde yapılan mimari yapılar
ü TSD, Türk ve İslam sanatı çerçevesinde kabartma, minyatür, oymacılık, çinicilik, dokumacılık gibi alanlarda oldukça ilerlediler.
ü Yine Anadolu’da dokunan kumaş ve halılar birçok Avrupa hükümdarına hediye olarak gönderilirdi.
ü Müzik dalında ise Mevlevi ve Ahi zaviyelerinde tasavvuf müziği, dergâhlarda kopuz eşliğinde söylenen Dede Korkut Hikâyeleri, sultanlar için belli günlerde sarayda çalınan bandolar vardı.
ü Türkiye Selçuklularında Kültürel Hayat
ü XIII. yüzyıl başlarında Konya’da Celâleddîn-î Rumî Allah ve insan sevgisini işleyen şiirler yazdı.
ü Yunus Emre, Türkçe tasavvufi şiirler yazdı. Risaletü’n Nushiye adlı eseri de vardır.
ÖDEV:
1. Sayfa 31’deki Etkinliği sunu yapmak yerine bir kaç cümlede özetleyerek yazınız
2. Sayfa 32’deki Hazırlık sorusu, 
3. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Bütün şiirlerinim Türkçe yazan tasavvuf şairi ……………………………….. ‘dir.
2. Türkiye Selçuklularında sultanı koruyan askere …………………………………………. Askerleri denir.
3. Selçuklularda esnaf örgütüne …………………………. denir. Bu teşkilatı ………………………………….. kurmuştur.
4. Selçuklularda hükümdara verilen unvan ……………………… iken hükümdar oğullarına …………………. denirdi.
5. Selçuklularda devlet işleri ……………………………………. görüşülürdü.
6. Selçuklularda sınırları korumakla görevli yöneticilere ……………………………. denirdi.
7. Çift başlı kartal neden Selçuklu sembolüdür?
8. TSD hükümdarları ünvanları nelerdir?
9. Ülkenin hükümdar ailesin ortak malı olması ne demektir? Sonucunda ne olur?
10. Kümbetler, camiler, mescitler, tekkeler, medreseler, türbeler, kervansaraylar ve darüşşifalar ne demektir?
11. İkta sistemi ne demektir? Yararları nedir?
12. Emir, melik, subaşı, muhtesip, kadı, uç beyi ne demektir?
13. Emirü’l Ümerâ ve Reis’ül Bahr ne demektir?
14.bayındır hale getirmek ne demektir?
15. İskan siyaseti ne demektir?
CEVAPLAR:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder