Eski Çağ’da Yönetenler ve Savaşanlar-1

                      ESKİ ÇAĞ MEDENİYETLERİ ÜNİTESİ (2. ÜNİTE)

2.Konu: Eski Çağ’da Yönetenler ve Savaşanlar

Eski Çağ'ın belli başlı medeniyetleri

Başka bir haritada Eski Çağ'ın belli başlı medeniyetleri

Mezopotamya medeniyetleri: Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölgedir. Burada Sümerler, Akadlar, Asurlar, Babiller ve Elam medeniyetleri vardır.

Antik Mısır: Nil Nehri civarında var olmuştur.

Anadolu Medeniyetleri: Kızılırmak yayı ve çevresindeki medeniyetlerdir. Hititler,Lidyalılar, Frigler, İyonlar ve Urartular

Avrupa Medeniyetleri: Yunan, Makedonlar (İskender,Hellen) ve Romalılar

Türkistan Medeniyetleri: iskitler ve Asya Hunları

Diğer Medeniyetler: İran, Doğu Akdeniz, Çin, Hint, Amerika medeniyetleri

Medeniyet  ve medeniyet havzası nedir?

üMedeniyet (uygarlık ):Bir toplumun belirli bir dönemdeki kültürü ve yaşam tarzına denir.  

üMedeniyet havzası: Benzer medeniyet özelliklerinin görüldüğü bölgeye ise medeniyet havzası denilmiştir. 

Mezopotamya

Mezopotamya Medeniyetleri

üMezopotamya, Yunancada “iki nehir arasındaki ülke” anlamına gelir.

üBu isim Basra Körfezi'e denize dökülen Dicle ve Fırat Nehirlerinin çevresinde kalan topraklar için kullanılmıştır.

üMezopotamya’da Sümerler, Akadlar, Babiller, Elamlar ve Asurlar medeniyetleri vardır.  (yandaki harita)

Sümerler

ü Kökenkeri: Asya kökenli bir kavim olan Sümerler MÖ 4000 yıllarından itibaren bu bölgeye yerleştiler. Mezopotamya’da  kurulan ilk medeniyettir.

ü Sümer kanunları: Sümerler MÖ 2375’te Lagaş Sitesi Kralı Urkagina ile de tarihin bilinen ilk yazılı kanunlarını yaptılar.

ü Sümer destanları: Dünya edebiyatının ünlü destanları olan “Gılgamış”, “Tufan” ve “Yaratılış” destanlarını yazdılar.

ü Sümerlerin Astronomi çalışmaları: Geceyi ve gündüzü on ikişer saat olarak hesaplayan Sümerler bir yılı otuzar günden oluşan on iki aya böldüler.  Ay ve Güneş tutulmalarının zamanını hesapladılar ve ay yılına göre düzenledikleri takvimi kullandılar. 

Zigguratlarda gökbilim çalışmaları yapılırdı

ü Sümerlerin Bilim çalışmaları: Çarpma ve bölme işlemlerini kolaylaştırmak üzere cetveller hazırlayarak alan ve hacim ölçme yöntemlerini geliştirdiler.  Ayrıca daireyi 360 dereceye bölerek geometri ve matematik bilimlerinin temellerini attılar.

ü Ne zaman yaşamışlardır? MÖ 4000-2350 yılları arasında yaşamış olan Sümerler, yazıyı bulmaları başta olmak üzere dünya uygarlığına birçok alanda katkıda bulunmuştur.

ü Ensi veya Patesi nedir? Kent devletleri şeklinde organize olan ve başlarında ensi veya patesi adı verilen yöneticiler bulunan bu kentler sürekli birbirleriyle mücadele etmiştir.

ü Site nedir? Güney Mezopotamya’da Basra Körfezi’nin kuzeyinde yer alan bu kentlerin en önemlileri; Uruk, Ur, Nippur ve Lagaş’tır. (Bu şehir devletlerine SİTE denir)

ü Nasıl yıkılmışlardır? Akadlı Sargon’un Uruk Kralını yenilgiye uğratarak yönetimi ele geçirmesiyle birlikte Sümerler siyasi güçlerini kaybetmiş ancak kültürel anlamda uzun bir süre Mezopotamya’da var olmaya devam etmiştir.

AKADLAR

üNe zaman yaşamışlardır? MÖ 2350-2150 yılları arasında varlığını sürdüren Akadlar, imparatorluk adı verilen sistemin temellerini atmışlardır.

Temsili Akadların kurucusu Sargon

üSargon ve Naramsin kimdir? Akad Kralı Sargon gerçekleştirdiği seferler ve başarılarla efsanevi bir kişilik hâline gelmiştir. Sargon’un torunu Naramsin zamanında da başarılı seferler devam ettirilmiştir. Sargon ve Naramsin’in Anadolu’ya düzenlediği sefere ilişkin kayıtlar Anadolu tarihi hakkındaki ilk yazılı kayıtları oluşturmuştur.

üBaşkent: Agade (günümüzde Irak’ta) ‘dir.

üKimler tarafından yıkılırlar? Akad İmparatorluğu MÖ 2150 dolaylarında Zagroslardan gelen Gutiler tarafından yıkılmıştır.

ASURLAR

ü Ne zamandan itibaren varlar? Asurlular, MÖ XXI. yüzyılda kent devleti olarak kurulmuştur.

ü Adlarını kimden alırlar? Asurlular adı, adına bir kent kurdukları Tanrı Assur’dan gelmiştir.

ü Anadolu’ya etkileri nedir? Kuzey Irak dolaylarında hâkimiyet kuran Asurlular Anadolu’da ticaret kolonileri kurmuş ve yazıyı Anadolu’ya getirmiştir. Yukarı Mezopotamya’da yaşayan ve ticaretle uğraşan Asurlular Anadolu’da yaşayan insanlara çivi yazısını öğreterek onların da Tarih Çağlarına geçmesini sağladılar.

ü Neden döneminin en güçlü imparatorluğu olmuşlardır? Asıl başarılarını Yeni Asur adı verilen dönemde gerçekleştiren Asurlular savaş ve diplomasinin gücünü iyi kullanarak devrin en güçlü imparatorluğuna dönüşmüştür. İnşa ettikleri sarayların duvarlarına kazıttıkları rölyefler Asur acımasızlığını ve gücünü gözler önüne sermiştir.

Dünya tarihinin ilk sömürgeci imparatorluğu

Temsili kütüphane

ü Nasıl yıkılmışlardır? Asur Devleti MÖ 612 dolaylarında Med ve Babil saldırıları neticesinde başkent Ninive’nin (Ninova) düşmesiyle yıkılmıştır. ((İlk başkentleri Asur sonra Ninova)

ü Kültürel etkileri nedir? Asurlular, tarihte bilinen ilk kütüphaneyi kurarak arşivcilik faaliyetini başlatan uygarlık oldular. Ayrıca mimarlık, heykelcilik, kabartma ve resim sanatlarında eserler verdiler. 

BABİLLER

ü Hammurabi kimdir? MÖ XX. yüzyılda Babil kenti etrafında ortaya çıkan Babillilerin en önemli hükümdarları olan Hammurabi, yaptığı reformlarla Babil tarihinin en önemli kralı olarak öne çıkmıştır. Hammurabi’nin ölümünden sonra siyasi ve askerî anlamda güç kaybeden Babilliler, Asur Devleti’nin yıkılışında başrol oynadıktan sonra tekrar Mezopotamya’nın önemli bir bölümüne hâkim olmuşlardır.

ü Mezopotamya’ya etkileri: Kültürel anlamda Mezopotamya’yı etkilemiş olan Babilliler, asma bahçeler inşa etmiştir.

ü Yıkılışları: Ancak Perslerin durdurulamaz yükselişi ile MÖ 539 yılında yıkılarak tarih sahnesinden silinmiştir.

 

ü Babillerde bilim: Arabistan’dan Mezopotamya’ya göç eden Amurruların devamı olan Babiller tıp, astronomi ve matematikte ileri gittiler.  Ay ve Güneş tutulmalarının zamanını önceden tahmin edip alan ve hacim hesaplamaları yaptılar.

ü Babil kanunları: Hukuk alanında ise 282 maddeden oluşan Hammurabi Kanunlarını meydana getirdiler.

ü Babil mimarisi: Mimaride de gelişme gösteren Babillerin en görkemli sanat eserleri Babil Kulesi ile Babil’in Asma Bahçeleri’dir. 

Babil Kulesi (temsili)

ÖDEV: 

a. Yukarıdaki ders notlarını defterinize geçiriniz.

b. Aşağıdaki soruları ve cevaplarını defterinize yazınız.

1. Mezopotamya neresidir?

2. Site ne demektir?

3. Ensi (veya Patesi) ne demektir?

4. Mezopotamya’da kurulan medeniyetler hangileridir?

5. Hammurabi kanunları hangi medeniyete aittir? Bu kanunların özellikleri nelerdir?

6. Babillerin hangi mimari eserleri vardır?

7. Asurların Anadolu medeniyetlerine etkisi nedir?

8. Dünya’nın ilk merkezi imoaratorluğu ve ilk sömürgeci imparatorluğu hangisidir?

9. Sümerlerin destanları hangileridir?

10. Urkagina Yasaları’nın özelliği nedir?