OSMANLI DEVLETİ’NDE DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ-III ISLAHAT FERMANI

      OSMANLI DEVLETİ’NDE DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ-III

       ISLAHAT FERMANI (1856)

·        Padişah Abdülmecid tarafından 1856  yılında ilan edilmiştir. Islahat fermanı, Tanzimat fermanının devamı niteliğindedir. Islahat fermanında gayrimüslimlere geniş haklar tanınmıştır.

Islahat Fermanı'nın emrini veren
Sultan  Abdulmecid

·         İlan edilme nedenleri

1.      Kırım Savaşı sonunda toplanan Paris Barış Konferası'nda Avrupalı devletlerin desteğini almak

2.      Balkan isyanlarının sona erdirilmek

3.      Osmanlı’nın dağılmasının önüne geçmek

4.      Azınlıkların isyan etmelerini engellemek

5.      Rusya’nın Osmanlı üzerindeki emellerini engellemek

6.      Avrupa devletlerinin baskısı

·         Islahat Fermanı’nın hazırlanması için, İngiliz, Fransız ve Avusturyalı elçilerin dahil edilmesiyle komisyon oluşturulmuştur. İngilizler Islahat Fermanı’nın Avrupalı devletlerin garantisinde olmasını istese de Osmanlı padişahı kendi egemenliğini kısıtlama söz konusu olduğu için ferman (yazılı emir) şeklinde yayımlamıştır.

·         Islahat Fermanı hükümleri:

1.      Tanzimat Fermanı kararları yenilenecek ve uygulanması sağlanacak.

2.      Müslüman ve Müslüman olmayan halk kanun önünde eşit olacak.

3.      Müslüman olmayan halka din ve vicdan özgürlüğü sağlanacaktır.

4.      Kilise, okul ve hastane vb tamir edilecek .

5.      Gayrimüslimlere küçük düşürücü deyimler kullanılmayacaktır.

6.      Gayrimüslimler devlet memuru olabilecektir.

7.      Vergiler herkesin gelirine göre toplanacak, cizye vergisi ile iltizam usulü kaldırılacaktır.

8.      Gayrimüslimler belediye ve il meclislerine üye olabileceklerdir.

9.      Gayrimüslimler nakdî bedel ödeyerek askerlikten muaf olabilecektir.

10.  Yabancılar Osmanlı toprakları üzerinde mülk edinebileceklerdir.

11.  Tarım ve ticaret işleri düzenlenecek herkes şirket ve banka gibi ticari nitelikli kurumlar açabilecektir.

12.  Gayrimüslimler kendi okul ve hastanelerini açabilecektir.

Islahat Fermanı’nın Sonuçları

1.      Bu ferman ile Müslüman ve gayrimüslimler eşit haklara sahip olmuştur.

2.      Azınlıkların hakları genişletmiş; bu durum Müslüman tebanın tepkisine neden olmuştur.

3.      Ferman sonrası açılan okulların etkisiyle  dağılma hızlandırmıştır.

4.      Avrupalılar yine Osmanlı Devleti’nin içişlerine karışmaya devam etmişlerdir.

5.      Diğer milletlere göre daha üstün kabul edilen Rumlar diğer gayrimüslim milletlerle eşit oldukları için memnun olmadılar.

Örnek Soru 1

Avrupa devletleri, Osmanlı Devleti’ni aşağıdakilerden hangisine zorlamışlardır ?

A) Tanzimat Fermanı’nı ilan etmeye
B) Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmaya
C) Sened-i İttifak’ı onaylamaya
D) Avrupa’nın büyük başkentlerinde elçilikler açmaya
E) Islahat Fermanı’nı ilan etmeye
                                                                                                           (1997 ÖYS)

Cevap: E