ABD’NİN KURULMASI ve FRANSZI İHTİLALİ

 

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NİN KURULMASI

·         Coğrafi keşifler sonucu Amerika önce İspanya ve Portekiz, daha sonra İngilizlerin sömürgesine girdi.

·         Kuzey Amerika’da İngilizlerin denetiminde on üç koloni kuruldu.

·         İngiltere ve Fransa arasında yapılan Yedi Yıl Savaşları (1756-1763) sonucunda İngilizlerin ekonomisi bozuldu.

·         İngiliz hükümeti ekonomik durumunu düzeltmek için Amerika’daki kolonilerine sattığı tütün ve çaya yeni vergiler koydu. İngilizlere yıllardır vergi ödeyen koloniler bu yeni vergiler karşısında İngiliz mallarını boykot etmeye karar verdiler.

·         Amerika’daki koloniler 1774’te Philedelphia’da (Filedelfiya) toplandı. Toplantı sonrasında on üç koloni İngilizlere karşı ortak hareket etme kararı aldı. Kongre aynı zamanda İnsan Hakları Bildirgesi’ni ilan etti.

·         On üç koloniden toplanan kuvvetlerin başına George Washington getirildi.

·         Bu savaşlarda Fransa ve Hollandalılar, Amerikan kolonilerine destek verdiler.

·         İngilizler Versay Antlaşması ile Amerikan kolonilerinin bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı.  Bağımsızlığını kazanan on üç koloni bir araya gelerek 1787’de Amerika Birleşik Devletleri adı ile federal bir devlet kurdular.

·         George Washington başkan oldu.

FRANSIZ İHTİLALİ (1789)

a) Fransız İhtilali’nin Sebepleri

1. siyasi sebepler: Fransa, koyu bir mutlakiyetle (mutlak monarşi) yönetilmekteydi. Kral ülkede özgürlük ve eşitlik tanımıyordu.

2. Ekonomik sebepler: Yedi Yıl Savaşları ülke ekonomisine büyük zarar vermişti. Ayrıca Kral XVI. Loui zamanında sarayın aşırı lüks yaşamı devletin masraflarını daha da arttırmıştı.

3. Sosyal sebepler: Fransa’da halk sosyal tabakalara ayrılmıştı. Bu tabakalar genel olarak soylular, rahipler, burjuvalar ve köylüler şeklinde dört sınıftı.

4. Fransız  aydınlarının etkileri: Fransız düşünürler yazıları ile halkı aydınlatmaya çalıştılar. Özellikle Montesquieu, Voltaire, Jean Jacques Rousseau eserlerinde mutlakiyet rejimini hedef aldılar. Kral, bu alanda yazan yazarların birçoğunu mahkûm ettirdi.

5. İngiltere ve Amerika’daki demokrasi hareketleri: İngiltere’de 1688’den itibaren halk, kral ile birlikte yönetime ortak olmuş, kral yetkilerinin bir kısmını halka devretmişti. Öte yandan Amerikalıların bağımsızlıklarını kazanmaları ve İnsan Hakları Beyannamesi’ni yayınlamaları, Fransız halkını da etkiledi. Fransız halkı aynı yetkilerin kendilerine de verilmesini kraldan talep ettiler. Ancak kral bu isteklerinin tamamını reddetti.

a) Fransız İhtilali’nin Başlaması

·         XVI. Loui, ekonomik sorunları görüşmek üzere Etajeneröyü (Halk Meclisi) topladı. Kral, toplantıda yeni vergiler konulması ve mevcut vergilerin arttırılmasını talep etti.

·         Bunun üzerine halk temsilcileri  yeni bir “Millî Meclis” kurup kendini  kurucu meclis ilan etti. Bu gelişmeler karşısında Paris halkı ayaklandı. Halk ilk olarak Bastil Hapishanesi’ni basarak buradaki düşünce suçlularını serbest bıraktı (14 Temmuz 1789). Kurucu Meclis, bu gelişmeler karşısında soyluların ve rahiplerin ayrıcalıklarını kaldırarak İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirgesi’ni yayımladı (28 Ağustos 1789).

·         İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi’nin önemli maddeleri şunlardır:

1.       Özgürlük hakkı

2.       Egemenlik milletindir

3.       Düşüncelerin ve inançların serbest iletimi  

4.       Mülkiyet hakkı

5.       Herkes, suçlu olduğu kanıtlanıncaya kadar suçsuz

 

·         İhtilal Napolyon Bonapart’ın imparator olmasıyla sona erdi. Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirlerden rahatsız olan ve krallıkla yönetilen  Avrupa devletleri, Avrupa’da Fransa’ya karşı İhtilal Savaşları’nı başlattılar (1792 - 1815).

·          Monarşilerini korumaya çalışan Avusturya, İngiltere, Prusya ve Rusya bu savaşlarda yer aldılar. Savaşlar, Fransa’nın yenilgisiyle sonuçlandı. Dört devlet Fransa’yı ihtilal öncesi duruma getirmek için 1815’te Viyana Kongresi’ni topladı. Kongre sonucunda mutlak krallıkların korunması yönünde karar alındı.

Fransız İhtilali’nin Sonuçları

1.        Mutlak krallıkların yıkılabileceği anlaşıldı.

2.       Krallar halklarına yeni haklar vermek zorunda kaldı.

3.        Eşitlik, adalet, özgürlük ve demokrasi kavramları yayıldı.

4.       Vatandaşlar kanunlar önünde eşit sayıldı.

5.       Milliyetçilik bilinci gelişti. Bu bilinç çok uluslu devletlerin yıkılmasında etkili oldu.

6.       İhtilal, Yeni Çağ’ın sonu Yakın Çağ’ın başlangıcı olarak kabul edildi.

7.       Fransız İhtilali’nin getirdiği ilkeler günümüz demokrasilerine temel oluşturdu.

Avrupa’ya Etkileri

1.       Mutlak monarşiler yıkıldı.

2.       Meşrutiyet yönetimleri kuruldu.

3.       1830-1848 ihtilalleri çıktı.

4.       Sosyal tabakalaşmalar ortadan kalktı.

5.       Demokrasi anlayışı yaygınlaştı.

6.       Halk egemenliğine dayalı yönetimler ortaya çıktı.

7.       Millî bilinç uyandı, millî devletler kuruldu.

 

Osmanlı’ya etkileri

1.       Çok uluslu yapısından dolayı milliyetçilik akımları çıktı Devletin dağılma süreci hızlandı.  

2.       Demokratikleşme hareketleri başladı.

3.       Tanzimat ve Islahat fermanları ilan edildi.

4.       Anayasal düzene geçildi. I. ve II. Meşrutiyet ilan edildi.

5.       Yeni Türk devletinin kurulmasına ortam hazırlandı.