XVIII. yüzyıl Islahatları

 

XVIII. yüzyıl Islahatları

A. III. Ahmet dönemi Islahatları 

B. I.Mahmut dönemi Islahatları

·          Fransız asıllı Humbaracı Ahmet Paşa (Kont Dö Boneval) askeri ıslahatların mimarıdır.

·         Osmanlı Devleti’nde Avrupa tarzında askeri ıslahatlar ilk kez bu dönemde başlamıştır.

1.       Ordunun ıslahı için raporlar hazırlamıştır.

2.       Osmanlı ordusundaki Humbaracı ve Topçu sınıfını ıslah etmiştir.

3.       Subay yetiştirmek amacıyla Kara Mühendishanesi’ni kurmuştur.

4.       Emrindeki kıtaları Avrupa ordularının düzenine göre örgütlemiş; bölük, tabur ve alay örgütlerini oluşturmuştur.

·         Bu ıslahatların etkisiyle Osmanlı ordusu, 1736 – 1739 yıllarında Rusya ve Avusturya ile yapılan savaşları kazanarak büyük bir başarı elde etmiştir.

C. III. Mustafa dönemi Islahatları

·         III.Mustafa döneminin ıslahatlarını Sadrazam Koca Ragıp Paşa ve Baron Dö Tot yapmıştır. Bu dönemde;

1.       Lüzumsuz masraflar kesilerek maliyede ıslahat yapılmış ve iç borçlanmaya gidilmiştir.

2.       Fransızca’dan matematik ve astronomiyle ilgili kitaplar tercüme edilmiştir.

3.       Topçu ve istihkam askerleri ıslah edilmiştir.

4.       Sürat Topçu Ocağı kurulmuş ve Avrupa tarzında yetiştirilmiştir.

5.       Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Deniz Mühendishanesi kurulmuştur.

6.       Çeşme faciasından sonra tersane ıslah edilerek yeni bir donanma kurulmuştur.

D. I.Abdülhamit dönemi Islahatları

·         Devrin ileri gelen ıslahatçı devlet adamları Halil Hamit Paşa ve Cezayirli Hasan Paşa’dır.

·         I.Abdülhamit döneminde,

1.        Halil Hamit Paşa, Sürat Topçu Ocağı’nı geliştirerek mevcudunu artmıştır.

2.       İstihkam Okulu açılmış, Lağımcı ve Humbaracı Ocaklarının gelişmesi sağlanmıştır. Kara ve deniz kuvvetlerini ıslah etmek için Avrupa’dan çok sayıda mühendis ve uzman getirilmiştir.

3.        Yeniçerilerin sayımı yapılmış, tımar sisteminde düzenlemeye gidilmiştir.

4.       Ayrıca ulufe alım satımı yasaklanmıştır.

E. III. Selim dönemi Islahatları

·         Bu ıslahatlara Nizam-ı Cedit adı verilmiştir.

1.        Nizam-ı Cedit ordusu kuruldu.

-Avrupa tarzında eğitilen bu ordu ilk askeri başarısını Akka’da Fransızlara karşı kazanmıştır.

2.       Ordunun giderleri yeni kurulan İrad-ı Cedit hazinesi tarafından karşılanmıştır.

3.       Mühendishane-i Berr-i Hümayun (Kara Mühendishanesi) ve Mühendishane-i Bahr-i Hümayun (Deniz Mühendishanesi) adıyla daha önceden kurulan okullar genişletilmiştir

4.        Avrupa’daki gelişmeleri takip etmek ve Osmanlı Devleti hakkındaki düşüncelerini öğrenmek amacıyla Avrupa’nın önemli merkezlerinde sürekli elçilikler kurulmuş, Paris, Londra, Viyana ve Berlin’e elçiler gönderilmiştir.

5.       Osmanlı parasının değerini korumak için yerli malı özendirilmiştir.

6.       Resmi devlet matbaası kurulmuştur. İlmiye sınıfının ıslahı için çalışılmıştır. Yeni kitaplar tercüme edilmiş, Fransızca devletin ilk resmi yabancı dili haline getirilmiştir.

 

·         Yapılmak istenen ıslahatlar; yeniçerilerin tepkisi İrad-ı Cedit hazinesi için konulan vergilerin toplumda meydana getirdiği huzursuzluk gibi nedenlerden dolayı başarılı olamamıştır.

·         Kabakçı Mustafa İsyanı’yla III.Selim öldürülmüş (1807) ve Nizam-ı Cedit ıslahatları son bulmuştur.

 

·         18. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri

1.       Osmanlı Devleti, Avrupa’yı örnek alarak yenilikler yapmıştır.

2.       Islahatlar padişah ve devlet adamları tarafından yapılmış, halkın ıslahatlar konusunda bir isteği ve desteği olmamıştır

3.        Savaşların yenilgiyle sonuçlanması ve toprak kayıplarının devam etmesi, ıslahatların askeri alanda yapılmasına neden olmuştur.

4.       Islahatlar, gösterilen tepkiler yüzünden (özellikle yeniçerilerin) devamlı olmamıştır.

5.       17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha esaslı ıslahatlar yapılmıştır. Ancak, ıslahatlarda amaçlanan hedefler gerçekleştirilememiş ve devlet çöküntüden kurtarılamamıştır.