BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ TARİHİ -11- SULTAN ALP ARSLAN'IN İLK DÖNEMLERİ VE ŞEDDADİLER

 

Sultan Alp Arslan Dönemi (1063-1071)

Sultan Alp Arslan, sultan olma iddiasında bulunan hanedan mensuplarını berteraf ettikten ve  devlet yönetiminde de gerekli düzenlemeler yaptıktan sonra fetih hareketlerine başladı. 1064 yılında güçlü bir orduyla başkent Rey’den hareket ederek Doğu Roma (Bizans)  imparatorluğu topraklarına doğru ilerledi. Azerbaycan’ın Merend (Günümüzde İran yönetiminde)  şehrine ulaştığı zaman Anadolu’ya akınlarda bulunmak için Tuğtekin ona yollar hakkında malumat vermek için katılmıştı. Sultan, Merend’ten Nahçivan’a ulaşmış ve Aras Nehri’ni geçerek Gürcistan’a girdi. Aslında Gürcistan’da farklı prenslikler Bizans’ın ileri karakol konumunda olduğu halde Selçuklular iki ordu halinde ayrılarak sultanın bizzat komuta ettiği kuvvetler Tiflis ve Çoruh arasındaki topraklarda bir çok kale ele geçirmişti.

Selçuklularda sultanın oğlu Melikşah ve Vezir Nizamülmülk’ün başında yer aldığı kuvvetler Aras Nehri civarında bir çok kale fethetmişlerdi. Çıldır Gölü kuzeyinde birleşen iki Selçuklu kuvveti müstahkem olan Ahılkelek’i ele geçirince  Lori prensi Kuirike (Georgi) Selçuklara vergi ödeyerek tabi olmayı seçti. Alp Arslan daha sonra Ermeni krallığının merkezi konumunda olan yine müstahkem olan Ani kalesi çevresi hendeklerle çevrili ve kalelerinin sağlamlığına rağmen temin edilen kuleler ve mancınıklar yardımıyla fethedilmişti. Aslında şehri savunan iki Bizans valisi Gürcü Bağrat ve Grigor kaleye kapandılar. Ancak,  Ani kalesinin fethi üzerine halife Kaim Biemrillah, sultana fethin babası anlamına gelen “Ebu’l Feth” lakabını vermişti.

Kars’ın Ermeni prensi Gagik (Hayık), sultanı Kars’a davet ederek ona tabiyetini sundu. Gagik’in Selçuklu elçisini siyah elbiselerle karşılaması ve Tuğrul Bey’in matemini tuttuğunu söylemesi Alp Arslan’ın iltifatına neden olmuştu. Gagik daha sonra ülkesini Bizans’a terk ederek inzivaya çekilmişti.  Ani kalesi ise Şeddadi emirinin yönetimine bırakıldı.

Sultan Alp Arslan, kardeşi Kavurt’un isyan ettiğini haber alınca daha fazla ilerlememiş Rey’e doğru harekete geçmişti.

 

Şeddadiler (951-1175)

Abbasi halifeliğinin zayıflamasında sonra Doğu Anadolu’da ortaya çıkan yerel hanedanlardan biridir. Arap ve Kürt olmaları konusunda ihtilaf vardır. Alp Arslan’ın Ani ve çevresinin yönetimini bu hanedanın yöneticilerinde Ebu Şüca’ Menuçihr’e vermiş, bu komutanda sınırlarını Bizans alehine genişletmeye başlaması üzerine Bizans’ın harekete geçmesinden çekinerek surları tahkim etmişti. Şaddadilerin Gürcülerle mücadelesi devam etmiş hatta bir ara Ani’yi onlara kaptırmışlardı. Irak Selçuklu sultanı Arslanşah’ın Gürcülere yapmış olduğu 1163 tarihli sefer sonunda Ani kalesi geri alınmış ama bu olaylardan sonra Şeddadilerin ortadan kaldırılmışlardır.

Şeddadiler