BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ TARİHİ -16- MELİKŞAH DÖNEMİ- SURİYE'NİN ELE GEÇİRİLMESİ

 

Suriye’nin Fethi

1063 yılından itibaren Selçuklu Türkleri Suriye’ye akınlar yapmışlardı. Halep taraflarına ilk gelenler Hanoğlu Harun komutasındaki Türklerdi. Halep’te egemen olan Mirdas emirleriyle mücadele ettiler. Fatımi halifesi Mustansır da Mirdasilerden Türkmenleri bölgeden uzaklaştırmasını istediyse de bu gerçekleşemedi. 1069-1070 yılından itibaren Filistin yöresinde Kurlu ve Atsız adlı Türk komutanlar egemen olmaya ve üstünlüklerini kabul ettirdiler. Ancak Kurlu’nun 1071’de Akka kuşatması sırasında vefatı ile Atsız’ın etkinliği arttı.

XII. yüzyılda Suriye ve çevresi

Atsız Bey, Fatımi egemenliğindeki Remle’yi ele geçirdikten sonra Kudüs’ü kuşattı. Kudüs’ün Türk asıllı valisi can ve mal teminatı karşılığında şehir Atsız’a teslim ederek Kudüs’te hutbe halife ve sultan adına okunmuş ve Kudüs şehri de yağmalanmamıştı. Atsız’ın Şam kuşatması sırasında Şöklü diye bir Türk komutan Akka’yı  ele geçirmiş, Atsız ondan ele geçirdiği ganimetin yarısını ve onun kendisi için şehirde şıhne olarak kalması isteği reddedilince Atsız onu mağlubiyete uğratmıştı. Bu sefer Şöklü Kutalmış oğulları ile ittifak kurmuş ancak yine amacına ulaşamadı.

Şam şehrinde Fatimi valisi olarak İbn Haydara bulunuyordu. Bu yöneticinin halka kötü davranması nedeniyle şehirden uzaklaştırılmış ardından valiliğe İntisar b. Yahya getirilmişti. İşte bu kargaşayı fırsata çeviren  Atsız Bey, daha sonra önce ele geçirmeye muvaffak olmadığı Şam şehrini ele geçirmiş ve halkına kötü davranmıştı. Atsız bu başarılarından sonra Mısır’ı ele geçirmek için harekete geçmişti. Ancak bu sıralarda Fatımi devletinde halife Mustansır tarafından Bedr’ül Cemali emirliğe getirilmişti. Bu emirin yeteneği ile Fatımi devleti tekrar kuvvetlenmişti. Bu nedenle beş bin kişilik Atsız komutasındaki kuvvetler Kahire önlerine ulaştıysalar da Atsız mağlup edilmiş ve Şam’a dönmeye mecbur olmuştu (1077). Atsız’ın yenilgisinde sonra Suriye’de şehirlerin bir çoğu hutbeyi Fatımiler adına okumaya başlamışlardı.

Melikşah, Atsız’ın bu mağlubiyetinden sonra kardeşi  Melik Tutuş’u Suriye’ye  gönderdi. Atsız, Melik Tutuş’un geldiğini haber alınca Melikşah’a armağanlar göndererek bağlılığını sunarak Şam’da  kaldı. Öbür yandan  Bedr’ül Cemali 1078-1079’da büyük bir orduyla Suriye’ye doğru harekete geçti. Filistin’i ele geçiren Bedr’ül Cemali, Şam’ı kuşatmış ancak Atsız karşı koyamayacağını bildiğinden Melik Tutuş’tan yardım istedi. Tutuş, Şam’a yaklaşınca Fatımi ordusu savaşmaktansa Mısır’a dönmeyi uygun gördü.  Atsız, Melik Tutuş’u şehrin surlarında karşılayarak bağlılık arz etse de Tutuş şehir dışında karşılanmadığı gerekçesiyle muhtemelen ona olan kininden kirişle boğdurduktan sonra Şam’a girdi. Böylece Melik Tutuş, Atsız’ın ele geçirdiği şehirlerde egemenliğini güçlendirerek Suriye Selçuklu devletinin temellerini de attı(1079).