FRANSIZ İHTİLALİ (1789)

Fransız İhtilali

a)Fransız İhtilali’nin Sebepleri

 1. siyasi sebepler: Fransa, koyu bir mutlakiyetle (mutlak monarşi) yönetilmekteydi. Kral ülkede özgürlük ve eşitlik tanımıyordu.

 2. Ekonomik sebepler: Yedi Yıl Savaşları ülke ekonomisine büyük zarar vermişti. Ayrıca Kral XVI. Loui zamanında sarayın aşırı lüks yaşamı devletin masraflarını daha da arttırmıştı.

 3. Sosyal sebepler: Fransa’da halk sosyal tabakalara ayrılmıştı. Bu tabakalar genel olarak soylular, rahipler, burjuvalar ve köylüler şeklinde dört sınıftı.

Avrupa'da sosyal sınıf  farkı Fransa'da da etkiliydi.

 4. Fransız aydınlarının etkileri: Fransız düşünürler yazıları ile halkı aydınlatmaya çalıştılar. Özellikle Montesquieu, Voltaire, Jean Jacques Rousseau eserlerinde mutlakiyet rejimini hedef aldılar. Kral, bu alanda yazan yazarların birçoğunu mahkûm ettirdi.

5. İngiltere ve Amerika’daki demokrasi hareketleri: İngiltere’de 1688’den itibaren halk, kral ile birlikte yönetime ortak olmuş, kral yetkilerinin bir kısmını halka devretmişti. Amerikalıların bağımsızlıklarını kazanmaları ve İnsan Hakları Beyannamesi’ni yayınlamaları, Fransız halkını da etkiledi. Fransız halkı aynı yetkilerin kendilerine de verilmesini kraldan talep ettiler. Ancak kral bu isteklerinin tamamını reddetti. 

 b) Fransız İhtilali’nin Başlaması

 XVI. Loui, ekonomik sorunları görüşmek üzere Etajeneröyü (Halk Meclisi) topladı. Kral, toplantıda yeni vergiler konulması ve mevcut vergilerin arttırılmasını talep etti. Bu mecliste üç sınıfın her birinin bir oy hakkı vardı. Asiller Din adamları Halk Bunun üzerine halk temsilcileri yeni bir “Millî Meclis” kurup kendini kurucu meclis ilan etti. Bu gelişmeler karşısında Paris halkı ayaklandı. Halk ilk olarak Bastil Hapishanesi’ni basarak buradaki düşünce suçlularını serbest bıraktı (14 Temmuz 1789). Kurucu Meclis, bu gelişmeler karşısında soyluların ve rahiplerin ayrıcalıklarını kaldırarak İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirgesi’ni yayımladı (28 Ağustos 1789). 

İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi’nin önemli maddeleri şunlardır: 

1. Özgürlük hakkı 

2.Egemenlik milletindir 

3.Düşüncelerin ve inançların serbest iletimi 

4. Mülkiyet hakkı 

5.Herkes, suçlu olduğu kanıtlanıncaya kadar suçsuzdur.

 İhtilalin Avusturya-Macaritan’a etkisi

Avusturya Macaritan çok milletli bir devletti. Lehliler devlete bağımsızlık için isyan etti. Macarlar da bağımsızlık için Avusturya Macaritan’a isyan etti. Macarların Osmanlılara sığınması olayına «MÜLTECİLER SORUNU» dendi.

 İhtilalin Rusya’ya etkisi

Ruslara karşı Lehliler isyan etse de Rusya bu isyanı şiddetle bastırdı. Rusya Fransız İhtilal fikirlerinden milliyetçilik akımını kendi lehinde kullandı. 

PANSLAVİZM: Slav milletini kendi yönetiminde itleştirmek istemesidir. 

İhtilalin Osmanlı’ya etkisi

Osmanlı da çok milletli bir devlettir. Osmanlı’da yaşaya milletler milliyetçi fikirlerden etkilenerek isyan etmeye başladılar.

 SIRP isyanı Osmanlı’dan ayrılmak için gerçekleşen ilk isyandır. 1804 Kara Yorgi liderliğinde isyan bastırıldı. Rusya’nın destek vermesi sonucunda Sırplara; Bükreş Antlaşması 1812 ayrıcalık Edirne Antlaşması 1829 özerklik Berlin Antlaşması 1878 bağımsızlık verildi. 

 Yunanlılar da; Milliyetçilik Büyük devletlerin kışkırtması nedenleriyle isyan ettiler. Osmanlı isyanı bastırmak için M. Ali Paşa’dan yardım istedi. Bu da Mısır ve Boğazlar sorununa yol açtı. Sonuçta Osmanlı’nın Navarin’de gemilerinin yakılması (Navarin Olayı 1827) ve 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonucunda imzalanan Edirne Atlaşması’yla(1829) Yunanistan bağımsız oldu. 

Bu olaylar diğer milletlere örnek de oldu. 

İhtilal Napolyon Bonapart’ın imparator olmasıyla sona erdi. Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirlerden rahatsız olan ve krallıkla yönetilen Avrupa devletleri, Avrupa’da Fransa’ya karşı İhtilal Savaşları’nı başlattılar (1792 - 1815). Monarşilerini korumaya çalışan Avusturya, İngiltere, Prusya ve Rusya bu savaşlarda yer aldılar. Savaşlar, Fransa’nın yenilgisiyle sonuçlandı. Dört devlet Fransa’yı ihtilal öncesi duruma getirmek için 1815’te Viyana Kongresi’ni topladı. 

Kongre sonucunda mutlak krallıkların korunması yönünde karar alındı. 

Fransız İhtilali’nin Sonuçları 

1. Mutlak krallıkların yıkılabileceği anlaşıldı. 

2. Krallar halklarına yeni haklar vermek zorunda kaldı. 

3. Eşitlik, adalet, özgürlük ve demokrasi kavramları yayıldı. 

4. Vatandaşlar kanunlar önünde eşit sayıldı. 

5. Milliyetçilik bilinci gelişti. Bu bilinç çok uluslu devletlerin yıkılmasında etkili oldu.

6. İhtilal, Yeni Çağ’ın sonu Yakın Çağ’ın başlangıcı olarak kabul edildi. 

7. Fransız İhtilali’nin getirdiği ilkeler günümüz demokrasilerine temel oluşturdu. 

Avrupa’ya Etkileri 

1.Mutlak monarşiler yıkıldı. 

2. Meşrutiyet yönetimleri kuruldu. 

3. 1830-1848 ihtilalleri çıktı. 

4. Sosyal tabakalaşmalar ortadan kalktı. 

5. Demokrasi anlayışı yaygınlaştı. 

6. Halk egemenliğine dayalı yönetimler ortaya çıktı. 

7. Millî bilinç uyandı, millî devletler kuruldu. 

Osmanlı’ya diğer etkileri 

1.Çok uluslu yapısından dolayı milliyetçilik akımları etkisini göstermeye başladı.Devletin dağılma süreci hızlandı. 

2. Demokratikleşme hareketleri başladı. ((Tanzimat ve Islahat fermanları ilan edildi. Anayasal düzene geçildi. I. ve II. Meşrutiyet ilan edildi.))

3.  Yeni Türk devletinin kurulmasına ortam hazırlandı.