TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ (1077-1308)

 

 

Süleymanşah dönemi (1077-1086)

·         Büyük Selçuklu devletine bağlı olarak devletini kurmuştur.

·         Süleymanşah, Türkiye Selçuklu Devleti (TSD)’nin kurucusudur.

·         Bizans (Doğu Roma İmparatorluğu)’tan İZNİK şehrini alarak burayı devletine merkez (başkent) yapmıştır.

·         Anadolu’da sınırlarını Antakya’ya kadar genişletmiştir.

·         Süleymanşah, Anadolu seferine çıkarken kendisine vekil (naip)olarak Ebu’l Kasım’ı bırakmıştır.

·         Suriye Selçuklu sultanı ile sınır anlaşmazlığı yaşamış bu da ölümüne neden olmuştur.

·         Süleymanşah, Suriye Selçuklu sultanından kaçarken Fırat nehrini geçmeye çalışırken boğulmuş ve Suriye sınırları içinde Türkiye’ye bağlı Caber Kalesi’ne gömülmüştür.

 

Resim-1: Süleymanşah’ın Suriye sınırları içindeki Türkiye’ye bağlı Caber Kalesi

I. Kılıç Arslan dönemi (1092-1107)

·         Süleymanşah’tan sonra devletin düzenini sağladı.

·         Kayınpederi olan Çaka Bey’in fazla güçlenmesini istemediği için Bizans’ın oyununa gelerek onu öldrürttü.

·         Danişmentlilerin elindeki Malatya’yı almaya çalışırken kalabalık haçlı ordusunun (I. Haçlı Seferi 1096-1099) devletinin başkentini kuşattığını haberi aldı.

·         Başkenti İznik’i kaybeden sultan başkentini KONYA’ya taşıdı.

·         Merkezini Konya’ya taşıdıktan sonra Güneydoğu Anadolu’ya sefer yapar. Sefer sonunda Büyük Selçuklu komutanı Çavlı’dan kaçarken sultan Habur nehrini geçerken boğulur.

 

 

I. Mesut dönemi(1116-1155)

·         Sultan Mesut döneminde Danişmentliler çok güçlenmişti. Danişment oğlu Ahmet Gazi Selçuklulara karışmaktaydı. Ancak Ahmet Gazi’nin ölümünden sonra TSD, tekrar bağımsız hareket etmeye başladı.

·         II. Haçlı seferi sırasında Haçlı ordusunu mağlup etmişti.

 

II. Kılıç Arslan dönemi (1155-1192)

·         Anadolu’nun büyük kısmında egemenlik sağladı. Danişmentlilerden Kayseri, Malatya ve Sivas’ı aldı.

 

Harita-1 : II. Kılıç Arslan döneminde Türkiye Selçuklu Devleti

 

·         Miryokefalon Savaşı (1176)

·         Taraflar: Türkiye Selçuklu Devleti ile Bizans arasında yapılır.

·         Komutanlar: Manuel Komnenos ve II. Kılıç Arslan

·         Nedeni: Bizans’ın Anadolu’dan Türkleri atmak istemesi

·         Sonuçlar:

1.       Bizans’ın Anadolu’yu Türklerden geri alabilme umutları sona erdi.

2.       Anadolu kesin olarak Türk yurdu oldu. Bu tarihten sonra Anadolu’ya Türkiye denmeye başlandı.

3.       Türklerin batıya ilerleyişi hızlandı. Batı Anadolu’da Türk nüfusu arttı.

4.        Anadolu’daki ticaret yollarının denetimi büyük ölçüde Türkiye Selçuklu

I. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemi( 1192-1196, 1205-1211)

·         Kardeşlerine üstünlük sağlayıp hükümdar olsa da kardeşi II. Süleymanşah onu tahttan indirdi. II. Süleymanşah’ın ölümünden sonra tekrar sultan oldu.

·         Antalya’yı alarak devletin Akdeniz’e ulaşmasını sağladı. Antalya deniz ticaretinde önemli merkez haline geldi. Ticarette tüccarlara vergi indiriminde bulundu.

II. Süleymanşah(1196-1205)

·         Erzurum’u ele geçirerek Saltuklu beyliğine son verdi.

 

 

I. İzzeddin Keykavus dönemi(1211-1220)

·         Sinop ele geçirilerek burada tersane (gemi yapım yeri) kuruldu.

·         Bazı devletlere ticari ayrıcalık verdi.

I. Alaaddin Keykubat dönemi (1220-1237)

·         TSD’nin en güçlü dönemidir.

·         Alanya ele geçirildi.

·         Sinop’ta hazırlanan donanma ile Suğdak ele geçirildi.

 

 

 

 

 

 

 

                     Harita-2: Suğdak’ın konumu

·         Yassı Çemen Savaşı: Moğolların önünden kaçan Harzemşah devleti hükümdarı Celaleddin Harzemşah Anadolu’ya saldırır. Bunun üzerine Harzemşahları TSD sultanı yenilgiye uğrattı. Moğollar ile TSD sınır komşusu oldu.

 

Harita-3: Harezmşahlar devleti(1097-1231), Büyük Selçuklulardan sonra Harezm (Hazar ve Aral Gölü çevresi)  ve çevresinde kurulmuştur.

·         Sultan’ın Moğollara önlemleri:

1.       Komşu devletlerle ittifak antlaşmaları yapar.

2.       Sınırlara askeri kuvvet gönderir.

3.       Sınırlardaki sur ve kaleleri onarır.

 

II. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemi( 1237-1246)

·         Yeteneksiz sultan veziri olan “Sadettin Köpek”in etkisinde kaldı. Vezir rakibi olabilecek yetenekli devlet yöneticilerini öldürttü.

·         Ortaya çıkan otorite boşluğundan faydalanan Babailer (Baba İshak ve İlyas) isyan ettiler. Devletin kendilerine iyi davranmadığı gerekçesiyle Türkmenler isyan etmiş ancak isyan zor da olsa bastırılmıştır. İsyanın zar zor bastırılması devletin zayıfladığını Moğolların da anlamasını sağlamıştır.

 

·         Kösedağ Savaşı (1243)

·         Taraflar: TSD ve İlhanlı Moğolları

·         Komutanlar: II. Gıyaseddin ve Baycu Noyan

·         Gelişme: Sultan savaş meydanını terk eder.

Sonuçları:

1.       Anadolu’da Moğol yönetimi başlar.

2.       Türkiye Selçuklu Devleti (TSD) yıkılış devrine girer.

3.       Selçuklu sultanları göstermelik hükümdar oldular.

4.       Moğol zulmünden kaçan Türkler Anadolu’nun batısını Türkleştirdiler.

5.       Moğol yönetimini kabul etmeyen “İkinci Beylikler”  kuruldu.

 

                      Harita-4: İkinci Beylikler

KONUYLA İLGİLİ ETKİNLİK

A.      Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1.       Malazgirt savaşından sonra Anadolu’da kurulan  Türk beylikleri hangileridir?

2.       Miryokefalon savaşının sonuçları nelerdir?

3.       Anadolu Türk beyliklerinin Anadolu Türk tarihine katkıları hakkında bilgi veriniz.

4.       Türkiye Selçuklu Devleti’nin başkent değişikliği yapma nedeni nedir?

B.       Aşağıdaki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz/yazınız.

1.       Anadolu Türk tarihinin başlangıcı kabul edilen savaş …………………………..’tir.

2.       Anadolu’dan, Türkiye olarak bahsedilmeye başlanan savaş ……………………………’dur.

3.       Türkiye Selçuklu devletinin kurucusu …………………………………………..’tır.

4.       Türkiye Selçuklularının ilk başkenti …………………’tir. İkinci başkenti ise ……………..’dır.

5.       İlk Türk denizcisi olan Çaka Bey’i öldürten Türkiye Selçuklu sultanı ………………………………………………’dır.