ROMA TARİHİ -15/ Mithradates Savaşları (Roma-Pontus Savaşları)

 

·         Mithradates Savaşları (Roma-Pontus Savaşları)

·         MÖ 1. yüzyılda Roma ile Pontos Kralı VI. Mithradates Eupator (M.Ö. 120-63) arasında üç büyük savaş olmuştur. Mithradates, Hannibal’den sonra Roma’nın en büyük düşmanıdır. Pontos Kralı VI. Mithradates Eupator Anadolu’da büyük bir devlet kurma planı yapıyor, bu duruma Roma rahatsız oldu.

 

Pontus krallığı

·         Birinci Mithradates Savaşı (MÖ 88-MÖ 85): Savaşın başlamasına neden olan Mithradates’in MÖ 88’de Roma’nın Batı Anadolu’daki Asia Eyaleti’ni istila edip onbinlerce Romalı kökenli insanı öldürmesine ve Romalı komutan M. Aquillius ağzına eritilmiş altın dökülerek katletmesidir. MÖ 88’de, Roma’da L. Comelius Sulla consul idi. Senatus, Mithradates’e karşı yürütülecek savaşın komutanlığını Sulla’ya verdi. Bu sırada tribunus’lardan Sulpicius Rufus meclisten (Comitia Tributa veya Concilium Plebis) bir dizi kanun geçirdi; bu kanunlardan biri, komutanlığın Sulla’dan alınarak Marius’a verilmesine ilişkindi. Bunu haber alan Sulla derhal Roma üzerine yürüdü ve kararı kendi lehine çevirdi. Sulpicius öldürüldü. Bu olay Roma Cumhuriyet tarihinde bir ilkti ve olası bir iç savaşın işaretiydi. Bir Roma consul’ü, kendi devletine karşı askeri bir müdahalede bulunuyordu. Sulla, MÖ 86’da, Yunanistan’da önce Khaironeia’da, ardından Orkhomenos’ta Pontos ordusunu yendi. Sonraki birkaç yıl içinde durumun aleyhine gittiğini gören VI. Mithradates, Çanakkale civarındaki Dardanos’ta Roma ile bir anlaşma yaptı (M.Ö. 85).

·          Buna göre, Mithradates Pontos dışında işgal ettiği yerlerden çekilecek; donanmasının bir kısmını Roma’ya teslim edecek ve savaş tazminatı ödeyecekti. Bu, Mithradates ile olan savaşın daha ilk raunduydu, diğer bir deyişle Birinci Mithradates Savaşı (M.Ö. 88-85) bitmişti.

 

VI. Mithradates Eupator

·         İkinci Mithradates Savaşı (MÖ 83-MÖ 81) Mithradates Anadolu’ya egemen olma arzusundan hiçbir zaman vazgeçmemiş, bu yüzden de Roma ile yaptığı anlaşmaya uymayarak Kappadokia’daki askerlerini çekmemişti MÖ 83-MÖ 81 yılları arasında süren ve İkinci Mithradates Savaşı olarak anılan savaşta Romalıların başında L. Licinius Murena vardı. Sulla, Küçük Asya’da kontrolü sağlamak için Murena’yı orada bırakmıştı. Murena, Mithradates’in silahlandığını duyunca hemen harekete geçti. Önce Kappadokia’ya gelip Mithradates’in kontrolunda bulunan Komana kentine saldırdı. Mithradates, Sulla’ya bir elçi göndererek Murena’yı şikayet etti. Bu arada Murena, Halys (Kızılırmak) Nehri’ni geçti ve Mithradates’in egemenliğindeki köyleri de ele geçirdi. Mithradates ise onun bu ilerleyişine ses çıkarmadı; elçilerinin Sulla’dan dönmelerini bekledi. Murena, ele geçirdiği ganimetle tekrar Küçük Asya’nın batısına çekildi. Burada, Sulla’nın gönderdiği bir elçi ona Mithradates’in antlaşmaya sadık kaldığını bu nedenle de onu taciz etmemesi gerektiğini iletti. Fakat Murena bu sözlere kulak asmadı ve tekrar Pontos üzerine yürüdü. Ancak, Romalılar Mithradates’in ordusu karşısında tutunamadılar ve dağıldılar; Murena Phrygia’ya kaçtı (M.Ö. 81). Roma’nın Mithradates ile savaşı böylece bir süre durmuş oldu.

 

Mithradates, Roma'nın en önemli düşmanlarındandı.

·         Üçüncü Mithradates Savaşı (M.Ö. 74-62): Bithynia Kralı IV. Nikomedes M.Û. 74’te öldüğünde, vasiyeti gereği, ülkesi Roma topraklarına ilhak edildi (devredildi); Bithynia, Roma eyaleti oldu. Mithradates de hemen harekete geçerek Bithynia’yı işgal etti. Roma biri denizde, diğeri karada olmak üzere iki ordu hazırlamış ve donanmanın komutanlığını M. Aurelius Cotta, ordunun komutanlığını da Licinius Lucullus üstlenmiştir. Mithradates, Roma donanmasını Kalkhedon’da (Kadıköy) yenilgiye uğrattıktan sonra Kyzikos’u (Erdek) ele geçirmiştir. Bunun üzerine ordunun komutasını yürüten Lucullus da Kyzikos’u kuşatmış ve Mithradates kenti terk etmiştir. Ancak, Lucullus’un donanması Mithradates’in donanmasını Lemnos Adası (Limni) açıklarında yenilgiye uğratınca Mithradates Pontos’a kaçtı (M.Ö. 72). Lucullus, kralı takip etti; bazı Pontos kentlerini ele geçirerek Pontos’u Roma kontroluna almayı başardı. Mithradates ise Armenia’ya kaçmıştı. Lucullus’un Mezopotamya’ya gitmesini fırsat bilen Mithradates ise tekrar Pontos’a dönmüştür. Ancak, Roma komutanı Cn. Pompeius (Magnus), Mithradates’i yenilgiye uğratarak (M.Ö. 66) onun Pontos’u terk etmesini sağlamıştır. Mithradates ise Kırım’a gitmiştir. Pompeius, Pontos devletinin batısını bir eyalet haline getirerek Bithynia Eyaleti ile birleştirmiş ve yeni eyaletin adı Pontos-Bithynia Eyaleti olmuştur (MÖ 64). O sırada Kırım’da bulunan Mithradates ise intihar etmiştir (MÖ 63)

Bithynia ve çevresi