DÖRT HALİFE DEVRİ 632-661

DÖRT HALİFE DEVRİ 632-661

•       Halifelik, Hz Muhammed’in vefatından sonra ortaya çıktı.

•       “Halife” peygamberlik görevi hariç, devlet başkanlığı ile ilgili bütün görevleri yerine getiren kişi olup kelime anlamı birinden sonra gelen kişidir.

•       Halifelik İslam Tarihinde  aşamalardan geçmiştir:

1.       Dört Halife Devri    (632 -661)

2.       Emeviler Devri        (661 -750)

3.       Abbasiler Devri       (750 -1258)

4.       Memlüklüler Devri (1258 -1517)

5.       Osmanlılar Devri     (1517 -1924)

•       Dört Halife Devri’nin Özellikleri

•       Dört Halife, döneminde halifeler, seçimle belirlenmişlerdir.

•       Bu nedenle bu döneme Cumhuriyet dönemi de denir.

•       Bu döneme Halife-i Raşidin (olgun halifeler) de denilir.

Sırası ile ilk dört halife

1.       Hz. Ebu Bekir, (632-634)

2.       Hz. Ömer(634-644),

3.       Hz. Osman(644-656)  ve

4.       Hz. Ali (656-661) seçilerek göreve gelmişlerdir.

Açık yeşil renk Hz Ebu Bekir döneminde yapılan fetihler

Hz. Ebu Bekir 632 - 634

•      Ridde hareketi:Bu dönemde İslam inancını terk edenler  ve peygamberlik iddia edenlerle  (yalancı peygamberler) uğraşmıştır.  Buna İslam tarihinde «Ridde hareketi» denilmiştir.

•       Bu sorunların başarı ile çözülmesi sonucunda Arabistan’da siyasal ve dini birlik korunmuştur.

•       Bu dönemde İslam orduları Sasanilerle uğraşılmış ve «Hire  beyliği» alınmıştır. Bu fetih Arabistan dışında yapılan ilk fetihtir.

•       Suriye’de Bizans Devleti ile “Ecnadeyn Savaşı” yapılmış. Ecnadeyn zaferiyle Suriye’nin kapıları Müslümanlara açmıştır.

•       Bu dönemin en önemli olayı ise Kuran-ı Kerim’in  toplanmış ve kitap (Mushaf) haline getirilmesidir.

•       Kuran’ın kitap haline getirilmesinde;

1.       savaşlar sırasında birçok hafızın şehit olması

2.       yeni bir vahiyin gelmesinin   söz konusu  olmaması

•       etkilidir.

Hz. Ömer 634 -644

Bu döneminde Sasani ve Bizans'tan toprak alınır. 

 •       Hz Ebu Bekir’in vasiyeti ile başa geçmiştir.

 •       Dört Halife Dönemi’nde fetihlerin en çok yoğunlaştığı dönemdir.

 •       Sasaniler ve Bizans ile mücade edilir.

 •       Bizans ile savaşlar;

 •       Bizans ile yapılan Yermük Savaşı ile  Suriye fethi tamamlanır.

 •       Daha sonra Filistin ve Kudüs fethedilmiştir.

 •       Amr İbn’ül As  tarafından Mısır Bizans’tan alınır.

 •       Bu fetihlerle birlikte farklı inanışlara sahip insanlar vergi karşılığında inançlarında serbest bırakılırlar.

•       Sasani devleti (İran) ile yapılan savaşlar ve sonuçları

•       Sasani devletiyle yapılan Köprü, Kadisiye, Celüla ve Nihavend savaşları ile

1.       İrak ve Iran ele geçirilmiştir.

2.       Daha sonra Azerbaycan alınır.

3.       Sasani Devleti tamamen ortadan kaldırılmıştır.

4.       Böylece Müslümanlarla Türkler  sınır komşusu oldular.

•       «İHTİDA» ne demektir?  Başka bir dini inanca sahipken Müslüman olma anlamına gelmektedir.Özellikle İran’ın fethedilmesiyle farklı dine inananan insanlar Mülüman olmaya başlar.

•       Sınırların genişlemesi ile devlette  ilk defa teşkilatlanma (örgütlenme)  başlar:

Ordugah: Sınırların genişletilmesi
          amacıyla ordu için kurulan şehir           

1.       Merkezde divan (meclis) kuruldu.

2.       Vilayetler kuruldu.

3.       Vilayetlerin başına vali görevlendirildi.

4.       Vergiler sistemli hale getirilir.

5.       «Beyt’ül Mal» adıyla hazine kurulur. (Maliye)

6.       Ordu düzenli hale getirildi.

7.       Adli teşkilat kuruldu. Vilayetlere kadı (hakim) atandı.

8.       Yeni fetihler için Ordugahlar(saldırı şehri)  kuruldu.

9.       Hicri takvim resmen uygulanmaya başlandı.

•       İSLAM DÜNYASINDA AYRILIKLAR

•       Hz Osman dönemi (644-656)

•       Hz Ömer kendisinden sonra  başa geçecek kişiyi seçmek için  altı kişilik bir kurul oluşturmuştur.

Kıbrıs, Hz Osman döneminde Muaviye'nin
 kurduğu donanma ile fethedildi. 

•       Bu heyet Hz Osman’ı halife olarak seçmiştir.

•       Bu dönemin ilk başlarında Bizans kısa süreliğine Mısır’ın bir kısmını ele geçirir.

•       Şam valisi Muaviye, Bizans ilerleyişini durdurur ve kurduğu donanma ile Kıbrıs adasını ele geçirir.

•       Kuzey Afrika’da  Tunus ve Trablusgarp fethedilir.

Trablusgarp günümüz Lİbya 

Kuran'ın ilk ayetleri

•       Kafkaslara kadar ilerleyen Müslümanlar Hazar Türkleri ile  ilk defa çatışmaya başladılar. Hazar Türkleriyle Müslümanlar bu dönemde ilk defa çatıştılar.

       •       Zat’üs Savari savaşı ile ilk defa Müslümanlar bir deniz savaşında Bizans’a karşı galip geldiler.

      •       Bu dönemin en önemli gelişmelerinden biri de Kuran’ın çoğaltılarak önemli vilayetlere gönderilmesidir.

•       Hz Ali  dönemi (656-661)

•       Hz Osman’ın mensubu olduğu aile olan Ümeyye (Emevi) mensuplarını önemli makamlara getirmesi huzursuzluklara yol açmış ve sonuçta  Hz Osman öldürülür.

•       Bu olaydan sonra Medine’de bulunan Müslümanlar çoğu Hz Ali’yi halifeliğe seçerler.

•       Emevi ailesi özellikle Şam valisi Muaviye, Hz Osman’ın katillerinin cezalandırılmadığı bahanesiyle isyan ederler.

•       Emevilere, Hz Ayşe, Talha ve Zübeyr gibi önde gelen Müslümanlar  katılır.

•       Cemel (Deve) Vakası (savaşı):

•       Hz Ali; Ayşe, Talha ve Zubeyr’in Basra’da ordu topladıkları haberini alır ve onları ağır bir mağlubiyete uğratır.

•       Müslümanların kendi aralarındaki ilk savaştır.

•       Mücadele deve etrafında olduğu için  bu adla anılır.

•       Bu savaşın sonucunda İslam tarihinde ilk başkent değişimi yapılır: Başkent Kufe’ye taşındı.

•       Hz Ali’nin Suriye Seferi: 

•       Şam valisi, Hz Ali’ye biat etmeyeceğini söylemsi üzerine sefere çıkılır.

•       Sıffin Savaşı: Hz Ali ordusu galip geleceği sıradayken, Muaviye ordusunda İbn’ül As hileye başvurur. Kuran  yaprakları mızraklara konulur .

•       Bunun hile olduğuna taraftarlarını ikna edemeyen Hz Ali Hakem’e başvurulmasını kabul eder.

•       Hakem Olayı: Hz Ali ve Muaviye hakemleri belirlerler. Hakemler iki tarafın da halife olmaması yönünde anlaşmaya vardılar.

•       Fakat Muaviye’nin hakemi Muaviye’yi hakem ilan edince  halifelik karmaşık hale geldi.

•       Müslümanlar üç kısma ayrıldılar:

1.       Hz Ali taraftarları (Şiiler)

2.       Muaviye taraftarları (Emeviler)

3.       Hariciler (İki tarafa da karşı olanlar)

•       Hariciler olayın sorumlusu gördükleri, Hz Ali, Muaviye ve Amr İbnü’l As’ı öldürmeye karar verdiler.

•       Fakat sadece Hz Ali’yi öldürmeleri üzerine; kısa süreliğine Hz Ali’nin oğlu Hz Hasan halife seçilse de görevi Muaviye’ye  anlaşmayla devretmek zorunda kalır.

•       Böylece Dört Halife devri sona erdi.

Haşimi ve Emevi ailesi mücadelesi İslam'dan önce de vardı.
Haşimi ailesi iktidarı günümüzde Ürdün kraliyet ailesinde devam etmektedir.