BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ TARİHİ-17- SULTAN BERKYARUK DÖNEMİ (1093-1104)

SULTAN BERKYARUK DÖNEMİ (1093-1104) 

Terken Hatun’un oğlu Mahmut’u sultan ilan etmesi, Mahmut’un sultanlığı (25 Kasım1092-1 Ocak 1093) ve Berkyaruk’un Sultanlığı alması(1093): 

Çift başlı kartal, doğu ve batı hükümdarlığını sembolize eder ki bu Selçukluların bayrağı da olmuştur.

 Suriye Meliki Tutuş’un İsyanı(1094): Melikşah’ın hanımı Terken Hatun bu sefer, Suriye meliki Tutuş’u İsfahan’a davet ettiği sırada Tutuş zaten Suriye’de sultanlığını ilan etmişti. Tutuş, bu davet üzerine Urfa valisi Bozan ile Halep valisi Aksungur’un desteğini alarak İsfahan’a gitmek üzere Azerbaycan’a doğru yola çıktı. Ancak bu iki valinin Berkyaruk tarafına geçmesi zaten güçlü olan Berkyaruk kuvvetlerinin daha güçlenmesine neden olmuş, Tutuş ise Suriye’ye çekilmek zorunda kalmıştı. 

Büyük selçuklu sınırları ve başkentleri

   

 Melik Tutuş, sultanlık iddiasından vazgeçmemiş kendisine ihanet eden Aksungur ve Bozan emirleri 1094’te ortadan kaldırdıktan sonra Azerbaycan’a Ahlât üzerinden geçmiş ve Hamedan’a doğru Terken Hatun’un kuvvetleriyle birleşmek üzere hareket etmişti. Ancak, Terken Hatun İsfahan’da hastalanarak vefat etmişti. 

 Nusaybin taraflarında bulunan Berkyaruk, Tutuş’un ilerlediğini a İsfahan’a doğru yürümüş ancak yanında bin kişilik bir kuvvetin olduğunu öğrenen Tutuş, yeğeninin kuvvetlerinin mağlup edince Abbasi hilafetinin merkezinde bu defa hutbe Tutuş adına okunmuştu. Süratle İsfahan’a ulaşan Berkyaruk, burada bulunan ve annesi Terken Hatun tarafından sultan ilan kardeşi olan Mahmut’u tutuklatmış ve gözlerine mil çektirmek istemesine emirler karşı çıkmıştı. 

    

    Büyük Selçuklu tahtında bir süre oturan Melik Mahmut, çiçek hastalığından vefat etmesi (1094), Berkyaruk’un durumunu güçlendirmişti. Berkyaruk, artık amcası Melik Tutuş’un üzerine yürümeye karar verdi. Emrinde otuz bin askere karşı Tutuş’un emrinde on beş bin asker bulunuyordu. Tutuş’un asker ve emirlere kaba davranması ve Berkyaruk’un ordusundaki sultan Melikşah’a ait sancağının açılması üzerine, savaşı Tutuş kaybetmiş ve bu savaşta hayatını kaybetmişti. Melik Tutuş’un vefatına rağmen Suriye Selçuklu devleti bir süre daha varlığını devam ettirecek ve Sultan Beryaruk, amcaoğullarının yönetimini kendine bağlı olma kaydıyla kabul etmişti. Melik Tutuş’un oğlu Rıdvan, Halep meliki olmuş; Tutuş’un diğer oğlu Dukak ise Dımaşk (Şam) meliki olarak hüküm sürmüş böylece Suriye Selçukluları iki melikliğe bölünmüştü. Suriye Selçukluları, Atabey Tuğtekin’in bu devlete son verdiği 1117’ye kadar varlığını devam ettirmişlerdi.