JÜPİTER'İN UYDULARI-2- Jupiter’in Galileo Uyduları

 

Jupiter’in Galileo  Uyduları

Jüpiter’in Galileo tarafından bulunan en büyük 4 uydusu: Sağ üstte Io. Sağ altta Ganymede. Sol üstte Europa ve sol altta Callisto

1. İO ( Jüpter I)

·         Tarihin babası ve Rivayetçi tarih anlatımının temsilcisi kabul edilen Herodot, Asya ile Avrupa arasındaki savaşlara kız kaçırma olaylarının sebep olduğunu, bunun İo'nun kaçırılmasıyla başladığını söyler.

·         Argos kralı İnakhos'un kızı İo deniz kıyısında oynarken Fenike'li gemiciler onu kaçırılıp Mısır'a götürülmüş. Buna misilleme olarak da Yunanlılar Fenike'de Tyr kralı Agenor'un kızı Europe'yi kaçırırlar, bununla da kalmazlar, Argonaut'lar seferini düzenleyip Kolkhis'li Medeia'yı kaçırırlar, bunun karşılığı da Paris'in Helena'yı kaçırması ve onun sonucunda Asya ile Avrupa'yı ilk büyük çatışmada karşı karşıya getiren Troya savaşıdır.

·         Heredot, İo'nun da, oğlu Epaphos'un da Mısır'lı tanrıların Yunan karşılıkları olduğunu kabul eder.

·         İo efsanesi şöyle anlatılır: İo, Argos kralı İnakhos'un kızıdır , babası İnakhos Okeanos'un oğludur; kendisi de Argos şehrinin Hera tapınağında rahibedir. Günün birinde Zeus İo'yu görür, kızın güzelliğine vurulup ona yanaşır. Hera bunu öğrenince büyük bir kıskançlığa kapılır, baştanrı da sevgilisini karısının öfkesinden korumak için onu beyaz bir inek haline dönüştürür ve bu hayvanla hiçbir ilişkide bulunmadığına Hera'ya yemin eder. Tanrıça ineğin kendisine verilmesini şart koşar, İo'yu alıp başına bin gözlü dev Argos'u bekçi olarak diker. Zeus bu kez de Hermes'i gönderir, Argos'u büyüleyerek öldürmesini sağlar. Ama Hera bir atsinegi musallat eder ineğe, İo deli gibi kıtadan kıtaya koşar, atsineğinden kurtulamaz. Hatta ineğe dönüştürülen İo İnek geçidi denilen boğazdan geçerek bu boğaza inek geçidi anlamına gelen Bospporus dendi.

·         Bir denize(İo denizi), bir de boğaza(İstanbul Boğazı, İnek geçidi,Bosporus) adını verir.

·         Aiskhylos "Zincire Vurulmuş Prometheus" eserinde, Apollon’un, İo’nun babası Pytho'ya baskı kurup İo’yu memleketinden atmasını ve İo’nun kaderinin bir yerden bir yere gitmek olduğunu söyler.

·         Prometheus İo'ya kaderin kendisine neler hazırladığını bildirir: Mısır'a varacak, orada gene insan biçimine girecek ve Zeus'un oğlu Epaphos'u doğuracaktır. Akdenizin güney ve doğu kıyılarına yayılan bir kral soyunun atası olacak ve sonra soylarının kaynağı olan Yunanistan'a döneceklerdir (Aigyptos, Danaos).İo’ya antik Mısır’da kendisine İsis adı verilerek tapınılmıştır.

2. EUROPA( Jüpter II)

·         ·         Poseidon'la Libya'nın oğlu, Fenike kralı Agenor'un kızı Europa tanrılar tanrısı Zeus'un sevgisini kazanır. Zeus bahar mevsiminde gökteki sarayından yeryüzünü seyretmekteyken güzeller güzeli Europa’yı görür, Eros’un okları kendisine saplanmıştı. Europa görmüş olduğu rüyayının etkisindeyken kendi kız arkadaşlarını toplayıp çiçeklik bahçesine giderler. Europa’nın elindeki sepeti Zeus oğlu Hepaistos örmüştü. İçinde güller, sümbüller, menekşeler gibi farklı  çiçekler  vardı. Europa arkadaşları arasında güzelliği ile dikkat çekiciydi. Tanrılar tanrısı Hera’nın kıskançlığından korktuğu için boğa kılığına girdi. Alımlı boğayı gören kızlar gibi Europa da boğanın yanına gitti. Boğa onun önünde diz çöktü, üzerine binmesini ister gibi. Europa boğanın üzerine binerek diğer arkadaşlarına engel oldu.

· 

 ·     Zeus’un yıldırımları kendisine denizde yer açıyordu. Durumdan biraz korkan Europa boğanın boyuzlarından birine tutundu, diğer eliyle elbisesini tuttu. Bu olsa olsa bir tanrı olmalı diye düşündü Agenor'un kızı Europa. Zeus kendisini tanıtarak birlikte Girit adasına ulaştı. Bu aşktan Minos ve Rhadamanthys dünyaya gelirler. Bu iki kişi ülkelerinde o kadar adaletli hükmettiler ki ölümlüler ülkesinde ölülerin yargıçlığına terfi ettiler. Asyalı kız olan Europa adını Avrupa kıtasına vermiştir. Bugün; Strazburg’daki Avrupa Parlementosu binası önünde, bir boğa heykeli var. Boğanın üzerinde, bir kız oturuyor. Kızın ismi, Europa’dır.

 

Jean François de Troy (Fransız, 1679-1752), Europa Kaçırma, 1716, tuval üzerine yağlıboya

 ·         Asya kökenli  Europa; bir taraftan yeni geldiği kıtaya kendi adını verirken, öbür taraftan da üç oğlan çocuğu getirdi dünyaya: Sarpedon, Rhadamanthus ve Minos. Minos Girit’in kıralı olurken Sarpedon Likya kralı oldu. Radamantis ise yeryüzündeki yaşamı süresince, dünya ve insanlar karşısında hep adaletten, barış ve hoşgörüden kaynaklanan davranışlar sergilediği için öldükten sonra ölüler diyarında yargıç oldu. 

 

3. GANYMEDES( Jüpter III)

·         Ölümlüler arasındayken Zeus tarafından ölümsüzlükle ödüllendirilen, Dardanos soyundan Troya kralı Tros’un üç oğlundan biridir. Diğer oğullar İlos ve Assarakos’tur. Tanrılara denk Ganymedes, Zeus tarafından kartal  gönderilip veya Zeus kartala bürünüp oğlanı kaçırtıp tanrılar sofrasına kendisine sakilik (şaraplar sunumu) yapsın diye Olympos’a kaçırır.

Rembrand (1606-1669) Ganymedes’in kaçırılışı

 

4. CALLİSTO( Jüpter IV)

·         Mitolojide Arkadia kralı Lykaon’un kızı ve aynı zamanda baştanrı Zeus (Jupiter)’un kızı Artemis’in de akadaşıdır. Zeus Arkadia kralı Lykaon’a misafir olmuştu.  Bu kral çok gaddar biriydi. Zeus ise kendinin tanrı olduğunu saklamıştı. Lykaon katlettirdiği birinin etinden ona ikram etmek isteyince baştanrı onun sarayını yerle bir edip onu bir vahşi kurta dönüştürmüştü. Lykaon’un kızı Callisto tanrıça Artemis’in en yakın arkadaşlarından biriydi ve kendisine evlenmeyeceğine yemin etmişti. Zeus’la birleşen Callisto’yu Artemis affetmeyip onu oklarıyla yaralar. Callisto’yu oğlu olan Arkas on beş yaşındayken bir av esnasındayken okunu gererek onu vurmak isteyince Zeus (Jupiter);  Callisto’yu Büyük Ayı, oğlu Askas’ı Arkturos (Ayı Çobanı) yapar.

·         Zeus’un kıskanç eşi Hera Caliisto’nun gökyüzüne yerleştirilmesine içerlenerek kadim deniz tanrılarından Okeanos ve Tethys’ten yıldızlara dönüşen ayının asla deniz sularında yıkanmamasını dileyip isteği kabul edilince Büyük Ayı asla batmaz olmuştur.

·         Aynı zamanda Büyük Ayı takım yıldızı olan Callisto Jupiter’in uydularından biridir.

 

Büyük Ayı takım yıldızı