KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520-1566)

     

                   En uzun süren saltanat, Muhibbi mahlasıyla şiirler ve Osmanlı'ya en güçlü dönemini yaşatan Sultan I. Süleyman (1520-1566)

Sultan I. Süleyman’a neden «Kanunî» denmiştir?

•       Osmanlı’nın güçlü dönemlerinde devlet ve toplumun devamı için adalet kavramına önem verilirdi.

•       Bu nedenle devlet, adli sistemini  kuruluşundan itibaren kurmuş ve yazılı hukuka önem vermişti.

•       Osmanlı hukuk sisteminin gelişiminde sultan Süleyman’ın payı önemlidir. Mevcut kanunlara uyan padişah , adaletten taviz vermediğinden  ve uyguladığı kanunlarda hak ve hukuku gözettiği için kendisine «KANUNλ denmiştir.

ABD Kongre Binası içinde ünlü kanun yapıcılarının portreleri bulunuyor. Bunlardan biri de Kanuni'ye aittir.

XVI YY DA OSMANLI VE HABSBURG MÜCADELESİ VE SONUÇLARI

Habsburg Monarşisi

•       XIV-XIX. yüzyıllar arasında Habsburg Hanedanı tarafından yönetilen Orta Avrupa topraklarına verilen isimdir.

•       Habsburg Monarşisi, Roma-Germen imparatoru Şarlken; Almanya, Hollanda, Avusturya, Macaristan ve İspanya devletleriyle akrabalık bağlarına dayalı ittifak oluşturarak XVI. yüzyılda Avrupa’nın en güçlü devleti hâline ve dolayısıyla da Osmanlı Devleti’nin en büyük rakibi hâline gelmişti.

Soldaki Şarlken sağdaki Kanuni

Habsburg hanedanının egemenliğindeki topraklar

•       Osmanlıların “Kanuni”, Avrupalıların ise “Muhteşem” sıfatını verdikleri I. Süleyman, padişah olarak kaldığı dönemde parlak ve ihtişamlı saltanat sürdü.

•       Yavuz Sultan Selim’in vefatından sonra yerine, tahtın tek varisi olan I. Süleymanm(Kanuni) geçti (1520).

•       Yavuz Dönemi’nde doğuda Safevi tehdidi büyük ölçüde önlenmiş Memlûklu Devleti’ne son verilmiş ve Osmanlı Devleti Türk İslam dünyasının lideri olmuştu.

•       Kanuni ise Avrupa siyasetinde etkin olmak istiyordu. Bu yüzden bu dönemde ağırlıklı olarak Batı’ya seferler düzenlendi.

•       Kanuni dönemi gelişmeleri

•       Kanuni Dönemi İç İsyanlar

1. Canberdi Gazali İsyanı: Memluk devletini yeniden kurmak için isyan etmiştir.
2. Ahmet Paşa İsyanı: Sadrazam olması gerekirken Mısır’a vali tayin edilmiş ve burada isyan edilmiştir.
3. Kalenderoğlu İsyanı:   Maraş civarında ortaya çıkmış , tımarları elinden alınan Dulkadir beyleri de isyana katılmıştır.
4. Baba Zünnun İsyanı:  Vergilerin ağırlığını bahane edilerek Yozgat’ta çıkarılmıştır.

Kanuni’nin Batı seferleri

Belgrat'ın konumu

•       Belgrat’ın Fethi 1521

•       Fatih döneminde kuşatılan ama alınamayan Belgrat’ın fethiyle Orta Avrupa’da yapılacak fetihlerde üs haline getirildi.

•       Mohaç Meydan Savaşı 1526

•       Neden: Kanuni Alman İmparatoru Şarlken’e esir düşen Fransa kralı Fransuva’yı kurtararak Haçlı birliğine Fransa’nın katılmasını engellemek.

•       Sonuç:

1. Macar kralı II. Layoş öldürüldü. Yerine Jan Zapolya kral olarak atandı.
2. Jan Zapolya’nın krallığını kabul etmeyen Abusturya ile savaşlar başladı.
3. Macaristan Osmanlılara bağlı krallık haline getirildi.

•       Kanuni, Şarlken’in elinde bulunan Fransa kralını serbest bıraktırması Osmalı’nın güçlü olduğunun göstergesidir.

•       I.Viyana Kuşatması 1529

•       Nedeni: Avusturya kralının Macaristan merkezi Budin’i ele geçirmesi

•       Budin geri alınıp Viyana kuşatıldığı halde; Kışın yaklaşması ve hazırlıksız gelinmesi nedeniyle kuşatma kaldırıldı.

•       Almanya Seferi 1532

•       Avusturya Arşidük'ü Ferdinand, İstanbul'a elçi göndererek kendisinin Macaristan kralı olarak tanınmasını istedi.

•       İsteği reddedildi ve Ferdinand Budin'i işgal etti.

•       Kanuni, yeniden Macaristan seferine çıktı ve Almanya içlerine kadar ilerledi.

•       Karşısına çıkan kimse olmayınca İstanbul'a döndü.

•       Avusturya ile Osmanlı Devleti arasında İstanbul Antlaşması imzalandı.

•    İstanbul Antlaşması  1533

İstanbul Antlaşması'nın önemli ismi
 dönemin sadrazamı İbrahim Paşa

•       Macaristan iki kısma ayrıldı.Kuzey kısmı Avusturya’ya  Osmanlı’ya vergi verme karşılığında verildi. Diğer kısmı Osmanlı’ya bağlı Macarista krallığı olarak bölündü.

•       Avusturya kralı Osmanlı sadrazamına eşit oluyordu.

•       Antlaşma süresi Avusturya’nın isteğine bırakıldı.

•       Osmanlı’nın  üstünlüğü Avusturya tarafından kabul edildi.

•       Macaristan Seferi  1541

•       1533 İstanbul Antlaşması'na rağmen 1540'ta Macar kralı Yanoş(Jan Zapolya) 'un ölmesi üzerine Kral Ferdinand, Avusturya Macaristan topraklarında hak iddia ederek tekrar Budin'i işgal etti.

•        Kanuni 1541 yılında Macaristan topraklarına yeniden girdi. Avusturyalıları Macaristan'dan attı.

•       Macaristan üçe ayrıldı.

1. Budin Beylerbeyliği Osmanlıya direk bağlandı.
2. Erdel krallığı Yanoş’un oğlu Sigismund’a verildi.
3. Kuzey Macaristan Avusturya’ya bırakıldı.

•       DOĞUDA HAKİMİYET KURULMASI

•       İran Seferleri (1533-1555) ve Amasya Antlaşması

•      

Kanuni'nin Doğu seferleri

Şah İsmail’in ölümünden sonra yerine geçen oğlu Tahmasb Anadolu’da karışıklık çıkarmaya çalıştı.

•       Bu gelişmeler üzerine Kanuni Safevi (İran)’lere yönelik 1534, 1548 ve 1553 yıllarında üç sefer yaptı.

•       Nedenleri :

1. Kanuni'nin daha çok Batı'ya sefer yapıp, Doğu'yu ihmal etmesi.
2. İran'ın Şiilik propagandasına devam etmesi

•       Bu seferlerin sonucunda  İran ile Amasya Antlaşması imzalandı.

•       Amasya Antlaşması (1555)  

•       Bu antlaşma ile Erivan, Tebriz, Bağdat, Irak ve Doğu Anadolu Osmanlılara bırakılmıştı.

•       Amasya Antlaşması İran ile Osmanlı arasında imzalanan ilk resmi antlaşma oldu.

ETKİNLİK/ÖDEV

1.      Osmanlı ve Safevi arasında imzalanan ilk antlaşma ……………………. Antlaşmasıdır.

2.      Osmanlı’nın Avusturya karşısında üstünlükm kurduğu antlaşma ……………………… Antlaşmasıdır.

3.      ABD’nin Temsilciler Meclisi girişinde ünlü kanun koyucuların resmini koyarlarken Osmanlı padişahı ……………………………………………….’nın portresini de koymuşlardır.

4.      I. Süleyman’ın başarılı olmadığı kuşatma ……………………………………….. kuşatmasıdır.

5.      I. Süleyman, ……………………….. şehrini ele geçirerek Orta Avrupa hakimiyetinin kilidini açmıştır.

6.      OsmanlıDevleti’nin Avrupa’daki en büyük rakip ailesi ……………………………… hanedanıdır.

7.      Osmanlıların Macar ordusunu imha ederek Orta Avrupa egemenliğini sağladıkları savaş …………………………………………………. Savaşıdır.

8.      Osmanlıların Macar topraklarını, Budin beylerbeyi (eyaleti) olarak Osmanlı topraklarına kattıkları sefer …………………………………… seferidir.

9.      Kanuni’nin son seferine …………………………………………. Seferi denir.

Kanuni Sultan Süleyman’ı doğuda uğraştıran Şah İsmail’in oğlu olan Safevi sultanı …………………………..’dır.