39. Polydeuces (veya Polydeukes)
·
Leda (Jüpiter’in uydularından birine ad
vermiştir), Aitolia’nın kralı Theistos’un kızı olup Tyndareos’un eşi olmuştur.
Leda, kocasıyla Sparta’ya yerleşir. Zeus, Leda’nın güzelliğine vurulunca Leda’ya
kuğu şeklinde yaklaşarak onu hamile bırakır. Leda vakti gelince yumurtlamış ve
bu yumurtadan Helena ve Polydeukes doğmuştur. Leda’nın Tyndareos’tan
da Kastor ile Klytaimestra adlı çocukları olmuştur.
|
Leda |
·
Kastor ve Polydeukes, dostluğun ve arkadaşlığın sembolü olmuş
ve onlara "Dioskuroi" Zeus'un
delikanlıları anlamına gelen lakap
verilmiştir. "Dioskuroi" denilen kardeşlerin kızkardeşleri
Helana’yı Theseus Atina’ya kaçırınca onu bulmak için Atina’ya gitmişler
Theseus’un yer altı ülkesine gittiğinde kız kardeşlerini kurtarmışlar ve
Theseus’un annesi Aithra’yı kaçırmışlardı. Dioskuroi’ler Leukippos’un
iki kızı olan Phoibe ile Hilaira’yı kendilerine eş olmaları
kaçırmaya çalışırlarken bu kızların
kuzenleri Dioskuroi’lerin peşine takılmış ve Dioskuroi’lerden Kastor’u
öldürmüş ve Polydeceus’u yaralamışlardı.
Zeus bu iki kardeşi birbirinden ayırmak
istemediği için, ikisini de gökyüzüne alıp yıldızlar arasına yerleştirmiş
böylece İkizler burcu oluşmuş oldu. Dioskuroi’ler, Kardeşleri
Helena uğruna çıkarılan Truva Savaşına erken öldükleri için katılamamışladır.
Dioskuroi’ler, Sparta'lı olduklarından
Sparta'nın Atina'ya karşı olan ezeli mücadelelerini
simgelerler.
40. Prometheus,
Epimetheus ve babaları Iapetos
|
Titanlardan İapetus |
·
Titanlardan işçilik tanrısı İapetus’un Okeanos’un su
perilerinden Asia ile (veya Kylmene) evliliğinden dört oğlu olmuştu: Menoitos,
Atlas, Promeheus ve Epimetheus.
·
İnsanın Yaratılış Mitolojisi ve İnsana Ateşin
kullanımının bahşedilmesi; Menoitos ve Atlas(
bknz Atlas) Zeus’a isyan eden Titanlardan oldukları için cezalandırıldılar.
Menoitos, Erebos (karanlık) ‘a gönderilir. Atlas ise güneşin battığı yer olan Hesperides perilerinin önünde omuzlarına gökkubbesi yüklenerek
ayakta bekleme cezası verildi.
·
Diğer
kardeşler olan Prometheus ile Epimetheus’un kaderi çok farklı gelişmiştir.
·
Prometheus; Baştanrı kabul edilen Zeus onu Olympos’a (tanrıların oturduğu dağ)
ölmezler arasına kabul etmişti. Fakat Prometheus; Zeus, kendi ırkını
cezalandırdığı için kin duyuyordu. Çok sonraları tanrıları reddedecek ve
dünyaya bela olacak insanları yaratarak Titanların intikamını alamaya
çalışacaktı.
|
Prometheus, ateşi insana verdiği için cezalandırıldı
|
·
Prometheus ilk insanı balçıkla yarattı. Balçığı kendi
gözyaşı ile yoğurarak doğanın en aciz yaratığı olan insana ateşi kullanmayı ve
madenlere hükmetmeyi öğretmeyi düşündü.
|
Prometheus'un cezası |
·
Mekone Olayı; Prometheus, Zeus’u insanlar için aldatmıştı. Prometheus, kurban
töreni sırasında kurbanı ikiye bölerek öküz derisinin altına hayvanın
işkembesine sarılmış etleri, öbür tarafa da içyağına sarılmış kemikleri
yerleştirdi. Zeus’a kendi payını seçmesini istedi. Durumu anlayan Zeus duruma
hiddetlenmiş ve ateşin insanoğluna verilmesini yasakladı.
·
Kendisi
tarafından cezalandırılan insanoğlu için Prometheus içi oyuk ve
tutuşturulabilir bir özle kapalı olan narthex
(şeytantersi) denilen bitkiden dal
alarak Lemnos adasında Hephaistos (tanrıların silahlarını
yapan tanrı) ‘un alev fışkıran ocağından bir kıvılcım çalarak ilahi armağan
olarak insanlara verdi.
|
Şeytantersi otu |
·
Başka
bir mitte ateşin insana verilmesi şöyle anlatılır: “Güneş tekerleği”nden ateşin
tohumlarını çalan Prometheus şeytantersi
bitkisinin gövdesi içinde saklayarak insana
teslim eder.
·
İnsanoğlu
ateşin yardımıyla daha iyi şartlarda yaşamaya başladı. Yiyeceği etleri
pişiriyor, soğuk gecelerde ısınıyor, karanlıkta aydınlanabiliyordu. Acizliğini
unutan insanoğlu kendini tanrılara denk görmeye başlamıştı.
·
Başka
bir mitte Prometheus’un kardeşi Epimetheus ile birlikte canlıların
yaratılışıyla ilişkilendirilirler. İnsanların yaratılma durumu gerçekleşeceği
an gelince tanrılar toprak ve ateşe biçim vererek insanı şekillendiriyorlardı.
Işığa kavuşturulacakları an yaklaşınca gerekli olan güçlerin dağıtımı görevi Prometheus ve Epimetheus’a verildi. Epimetheus,
bu görevi tek başına yapmak konusunda kardeşine ısrar etti. Fakat Epimetheus
dağıtma işinde hata yapmış bütün güçleri hayvanlara dağıtmıştı. Bu durum
karşısında zor durumda kalan insanoğlu çiğ meyve ve kanlı etle beslenmeye
başladı. Ateşi kullanmayı bilmeden, mağarada yaşamaya başladı.
·
Bu
duruma üzülen Prometheus insanları
daha iyi yaşatabilmek için Hephaistos
ve Athena’nın sanatlar bilgisi ve
ateşi çalarak insana armağan eder.
·
Daha
iyi şartlarda yaşamaya alışan insan henüz şehirler kuramamıştı. Devlet sanatını
bilmedikleri için insanlar sürekli kendi aralarında mücadele ediyorlardı.
Devlet bilgisi sadece yüce Zeus’taydı. Daha sonraları Zeus, oğlu Hermes (haber ulaştıran tanrı)
aracılığı ile insana yüce değerler, adalet ve saygı erdemlerini ulaştırdı.
·
Zeus,
ölümlüleri ve onların yaratıcılarını cezalandırdı. Özel olarak Hephaistos’a
hazırlattığı Pandora’yı insanlara gönderdi. (Bknz Pandora).
·
Zeus, Prometheus’u ise çelikten zincirlerle,
Kaukasos dağına bağlatacaktı. Ekhidna
( kadın başlı yılan) ve Typhon
(Gaianın oğlu olup yüzbaşlı ve yılan ayaklı)’un çocukları olan bir kartal her
gündüz gelip Prometheus’un ciğerlerini deşip yiyordu. Geceleyin ciğerleri
iyileşen Prometheus’un ciğerlerine kartalın ziyafeti tekrarlıyordu.
·
Kahraman
Herakles, Kaukasos dağından geçerken
kartalı öldürdü. Herakles, okuyla yaralanmış olan ve acı çeken Kentauros ( yarı
at yarı insan) Kheiran acıdan kurtulmak için ölmek istedi fakat ölümsüz olduğu
için ölümsüzlüğü kabul edecek birini bulması gerekti. Prometheus, onun yerine
ölümsüzlüğü seçti. Bu durumu Zeus, Titan Prometheus’un ölümsüzlüğünü onayladı.
·
Zeus’un
bunu onaylamasında Prometheus’un Zeus’a gerçekleşecek kehaneti söylemesi etkili
oldu. Buna göre, Zeus’a Thetis’ten doğacak çocuğunun kendisinden daha güçlü
olacağını ve kendisini devireceğini bildirdi. Bunu öğrenen Zeus, Thetis’i doğum
yapmadan yutmuş ve kendi alnından Athena’yı Hephaistos yardımıyla çıkarmıştır.
Böylece Zeus kendi egemenliğini sağlamlaştırırken Prometheus’u da tekrar
ölmezler arasına almıştır.
·
Epimetheus’un
Pandora denilen ilk kadınla birleşmesinden Pyrrha doğmuş bu kız da Deukalion’un
karısı olacaktı. Deukalion, tanrıların yeryüzünü suya boğduktan sonara yapmış
olduğu gemilerle insanlığı kurtarmıştı. Yunanlıların atası olana Hellen bu
evlilikten doğmuştur. Hellen’in de Doros, Aiolos ve Ksuthos adlı üç oğlu olmuş,
Bu oğullar Akalar ile İonların atası olmuştu.