ROMA TARİHİ -46 Publius Aelius Traianus Hadrianus (117-138)

 

 Publius Aelius Traianus Hadrianus (117-138) 

·         Doğumu: Hadrianus 76’da dünyaya geldi. Önceki imparatorun halasının torunu derecesinde akrabalığı vardır. En iyi imparatorların üçüncüsü Roma'nın on dördüncü imparatorudur.

Hadrianus 

·         Evliliği: 100’de Sabina ile evlenir.

·         Görevleri:

ü  Aşağı Pannonia, Aşağı Moesia ve Yukarı Germania’da lejyon subayı olarak görev aldı.

ü  Dac savaşlarına katıldı. 106’da, 2. Dac savaşındaki başarısından dolayı praetor yapıldı.

ü  107’de Aşağı Pannonia valisi oldu.

ü  108’de de consul oldu. Traianus’un Doğu seferine katıldı.

ü  117’de Syria valisi oldu.

ü  117’de  Traianus’un kendisini evlat edindi.

Aşağı Pannonia'nın konumu

·         Başa geçişi: Syria valisi Hadrianus hemen imparatorun cesedinin getirildiği Seleukeia kentine geldi. Traianus’un ölüm haberi Roma’ya ulaşınca da Senatus tarafından imparatorluğu onaylandı. Gerçekte, Hadrianus imparator Traianus’un yakın dostuydu ve Hadrianus’un son anda verilen bir kararla vâris olarak seçilmesinde Traianus’un karısı Plotina’nın rolü büyüktü.

Pompeia Plotina (Traianus’un eşi), imparator ile Hadrianus'u çocukları olmadığı için evlat edinirler.

·         Siyaseti: Hadrianus’un politikası, Roma’nın sınırlarını Büyük Augustus’un belirlediği gibi korumaktır. (kuzeyde Germenlerden doğuda Fırat (Euphrates) Nehri’ne)

Euphrates nehri

·         Kendisinden önceki siyaset: Traianus yayılmacı bir politika izler: Fırat’ın ötesine gerçer. Armenia, Parthia ve Mezopotamya’yı fetheder. Devletin sınırlarının genişlemesi denetimi de zorlaştırıyordu. Bu nedenle Doğu’daki askerleri Fırat’a kadar çekti ve Hadrianus Fırat sınırını güçlendirdi. 

Armenia krallığı

·         Sınırları koruma çalışması: Traianus’un fethettiği yerleri de oraların yerli krallarına bırakarak Roma’nın vasal kralları olarak kalmalarını sağladı. Hadrianus, kuzey sınırlarında bazı karışıklıkların olduğunu haber alınca 117 kışında Antiokheia’dan (Antakya) önce Bithynia’ya sonra da Tuna bölgesine geldi. Bu bölgedeki kıpırdanmalar yatıştırıldıktan sonra imparator 118’de Roma’ya gelerek burada iki yıl kaldı. Hadrianus Roma’da bulunduğu süre içinde Traianus’un yoksul çocuklara yardım projesini (alimenta) sürdürdü.

 

Syria eyaletinin merkezi Antioc(k)heia 

·         Gezileri: Hadrianus önceki Roma imparatorlarının hiç yapmadığı bir şeyi yaptı.

117 yılında Roma

·          İki büyük seyahat programıyla 121-133 yılları arasında imparatorluğu baştan başa dolaştı. Amaç imparatorluğu daha yakından tanımak ve sorunlarla yakından ilgilenmekti. İmparatorun ziyaret ettiği kentler Roma sikkelerinde adverıtus (varış) veya restitutor (onaran) yazılarıyla vurgulanmıştır. İlk seyahat 121-125 yıllarını kapsamakta olup beş yıl sürdü. Hadrianus’un ilk durağı Gallia’ya idi. Bugünkü Avrupa’nın kapsadığı pek çok ülkeyi (örneğin Fransa, Almanya, İsviçre, Hollanda, İngiltere, İspanya) dolaştıktan sonra Kuzey Afrika'ya oradan da Syria Eyaletinin başkenti Antiokheia (Antakya) geldi; buradan Malatya üzerinden Karadeniz’e çıktı. Trapezus’tan (Trabzon) batıya doğru kıyı boyunca ilerleyerek iç kesimdeki Ankyra’ya (Ankara) uğradı. Sonra Bithynia ve Mysia bölgelerine geldi. Buralarda kendi adını taşıyan (Hadrianopolis) kentler kurdu. Çanakkale yöresine gelerek Troia kahramanlarının mezarını ziyaret etti. Oradan güneye yönelerek Ephesos’a (Efes) geldi. Rhodos adasına geçerek oradan Ege Denizi’ni katedip Trakya’da karaya çıktı. Hebros (Meriç) kıyısında kendi adını taşıyan “Hadrianopolis” kentini kurdu. Trakya’dan Yunanistan’a geçen imparator burada bulunduğu sırada Atina’nın imârı için büyük işler yaptı. Hadrianus Yunan kültürüne ve diline hayrandı; bu nedenle Yunanistan onun için ayrı bir önem taşıyordu. Artık dönüş yolculuğu başlamıştı; Hadrianus M.S. 125 yılı sonlarında Roma’ya döndü. İki yıl Roma’da kalan imparator M.S. 127 yılında İtalya yarımadasında da kısa bir seyahat yaptı.

Hadrianus dönemi Roma

·         İkinci büyük seyahati ise 128-134 yıllarını kapsamakta olup altı yıl sürmüştür. Bu seyahatin ilk durağı ise Atina idi. Oradan Ephesos’a geldi ve güneye inerek Anadolu’nun güneyi boyunca (Karia, Lykia, Pamphylia, Kilikia) ilerledi; fakat Phrygia ve Kappadokia gibi biraz daha içeride olan bölgelere de uğradı. Anadolu’da bulunduğu sırada buradaki kentlerin imâr ve bayındırlık faaliyetleriyle de yakından ilgilenmişti; pek çok tapınak, su kemeri, köprü ve anıtsal şehir kapısının yapımında veya onarımında onun imzası vardır. Hadrianus daha sonra Suriye ve Filistin üzerinden Kuzey Afrika’ya geldi. Burada Mısır ve Kyrenaika’yı (Libya) ziyaret etti. Kuzey Afrika’dan ayrılan imparator Suriye üzerinden Doğu Anadolu’yu katederek Karadeniz’e ulaştı. Pontos kentlerini ziyaret ettikten sonra Atina’ya gitti. Ancak tam bu sırada Yahudilerin isyan ettiği haberi imparatora ulaştı. İmparator derhal Atina’dan Antiokheia’ya geldi ve isyanı bastırması için bir subayını gönderdi. İsyan kanlı bir şekilde bastırıldı; ludaia’nın adı Syria Palaestina olarak değiştirildi.

·         Son dönemleri: Hadrianus 134’te Roma’ya döndü fakat 60 yaşındaki imparator iki yıl sonra hastalandı (136). Çocuğu olmayan imparator, ölümünden sonra bir taht krizi çıkmaması için kendisine bir vâris seçmenin zamanı geldiğini düşündü. Üzerinde düşünülen adayların ölmesi ve kısa bir kararsızlık dönemi sonrası Hadrianus, Antoninus adlı bir senatörü evlat edinerek vârisi ilân etti. Hadrianus’un hastalığı giderek kötüleşti; acısı o kadar fazlaydı ki bir an önce ölmek istiyordu. Tahtın vârisini de belirledikten sonra son nefesini huzur içinde vermek üzere Roma’dan ayrılarak Baiae’ya gitti ve çok geçmeden orada yaşamını yitirdi. Anıt  mezarı henüz tamamlanmamış bulunduğundan defin işlemi geçici olarak yapıldı; bir yıl sonra da cesedi, birkaç yıl önce ölen karısı Sabina ile birlikte Roma’daki anıtsal mezara nakledildi.

Vibia Aurelia Sabina (Hadrianus'un eşi)